Paşinyan niyə tələsir?!

Paşinyan niyə tələsir?! Bakının sakitliyi fonunda İrəvanın səs-küyü...

Ermənistanın baş naziri dəmiryoluna ilişib və Brüssel görüşündən sonra sürətləndirilmiş rejimdə dəmir yolu ilə bağlı komissiya yaradıb; hətta 200 milyon dollardan çox fantastik bir vəsait ayırdı; yolun istismarı ilə bağlı təkliflər irəli sürür; Rusiya və “digər beynəlxalq vasitəçilər” vasitəsilə sərhəd və yolların təmiri ilə bağlı təklifləri ötürür...

Bəs Paşinyan niyə belə tələsir?... Əgər bütün 2021-ci il ərzində kommunikasiyaların blokdan çıxarılması prosesini torpeda edən və sərhəd boyu prosesdə “pozaya girən” Ermənistan idisə.

- Dəmiryolu blokun açılması prossesin tərkib hissəsidir və məhz Ermənistan 2021-ci ildə bütün kommunikasiyaların birdən açılmasında təkid edib. İndi isə o, yalnız dəmiryolu üzərində dayanıb və eyni zamanda komissiya yaradıb, baxmayaraq ki, bununla artıq üçtərəfli hökumətlərarası komissiya məşğuldur.

Paşinyan üçün əsas odur ki, dəmir yolu ilə bağlı razılaşma yolu ilə onun gələcək fəaliyyətinin formasını - yəni öz sərhədçilərini və gömrükçülərini müəyyənləşdirsin. Bu işdə o, Aİ-nin dəstəyini alır. Buna cavab olaraq Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bildirib ki, o zaman Laçın dəhlizində Azərbaycan keçid məntəqələri yaranacaq. Onlar hələ də oradadırlar, gec-tez.

Yəni, Paşinyan dəmiryolunu hökumətlərarası komissiyanın gündəliyindən təcrid etməyə çalışır (belə bir bəyanat var idi ki, dəmiryolunun bu hissəsini də DTX idarə edəcək - sadəcə olaraq, özlərinin mütəxəssisləri yoxdur!), müəyyən bir formada yaratmaq istəyir. Rusiya ilə Qərb arasında qarşıdurmanın yüksək gərginliyi və Ukrayna ətrafındakı vəziyyət fonunda Azərbaycan və Rusiya arasında münasibətlərdə qığılcım yaranıb.

Dəmiryolu ilə bağlı ölkələrin kommunikasiyaları üzərində suverenliyi şərti ilə bağlanan sazişlər “maneəsiz” anlayışının bərabərləşməsinə və nəticədə Rusiyanın rabitəyə nəzarətdə rolunun müstəsnalığını itirməsinə gətirib çıxaracaq.

- Sərhəd boyu gedən prosseslər - Ermənistanın Xarici İşlər Nazirliyi və Təhlükəsizlik Şurasının katibi Azərbaycanın Ermənistanın bu ilkin şərtini artıq rədd etdiyini anlayaraq, "qoşunların çıxarılması güzgüsü" ilə bağlı mantraları bir daha təkrarladılar - bu, ilkin şərtdir. Konstruktivlik nümayiş etdirmək üçün Almatı bəyannaməsinə uyğun olaraq sərhədlərin tanınması ilə bağlı bəyanatlar verilir. Yəni, yalnız “Qarabağsız” sərhədin tanınması, Azərbaycanın mövqeyi isə ərazi iddialarının rədd edilməsini gücləndirməkdir.

Azərbaycan da öz növbəsində bu ay yarımdan istifadə edərək Azərbaycan və Ermənistan arasında dövlətlərarası münasibətlərin gündəliyinə yeni humanitar əməkdaşlıq bəndləri əlavə edərək, Paşinyanın sadalanan məsələlərlə bağlı bütün cəhdlərini naməlum vəziyyətdə qoyub. Təbii ki, Azərbaycanın həm sərhəddə, həm blokadanın açılması ilə bağlı qərarlara ehtiyacı var - Zəngəzur dəhlizi, həm də sülh müqaviləsi, lakin gərginliyin xarici fonu gözləmək və müəyyən qərarlar qəbul etməyə tələsməmək zərurətini yaradır. Vaxt deyil!

Erməni mövqeyinin bunu həyata keçirmək üçün resursları yoxdur, sadəcə olaraq, ona görə ki, hətta dəmir yolu ilə bağlı qərar hansısa formada rəsmiləşdirilməlidir və bu, hökumətlərarası komissiyanın qərarı olmadan həyata keçirilə bilməz. Blokların açılması ilə bağlı qərar qəbul etmək üçün ilk mərhələdə giriş-çıxış hissələrini heç olmasa koordinasiya etmək üçün sərhəd boyu prossesə başlamaq lazımdır. Bunun üçün isə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü tanınmalıdır!

“Qafqazda tufan” kitabından bir cümləni bir daha xatırlatmaq istəyirəm: “Bakıda susmağı bilirlər”.

Bu ay yarım ərzində Azərbaycanın Qərb üçün geosiyasi əhəmiyyətini artırması, Cənubi Qafqazın geosiyasi uyğunlaşmasında ən zəif yer olması, regionda qəfil hərəkətlərin olmaması Azərbaycanın Rusiya üçün proqnozlaşdırıla bilənliyini gücləndirir.  İran və Türkmənistanla strateji ərazilərdə razılaşmalar əldə olunub. “Sükut” zamanı Azərbaycanın mövqeləri möhkəmlənir, lakin Ermənistan  “Ermənistan kimə lazımdır?!” suallarını gündəmə gətirir.