Türkiyə-ABŞ münasibətlərində bahar havası(!)

Beynəlxalq kredit reytinq agentliyi "Fitch"in Türkiyənin kredit reytinqini yüksəltməsinə əsaslanaraq düşünürəm ki, məsələn, “Rusiya ilə körpüləri yandırırıq” şərhini verənlər Amerika-Türkiyə münasibətlərində ABŞ-ın mütləq üstünlüyü ilə bağlı kəskin, üstüörtülü və ya açıq fikirdədirlər. 

Üstəlik, bu şərhi edənlərin özlərini anti-imperialist kimi qələmə verməsi təəccüblüdür.

Bu tip insanlar düşmənə təbliğat apardıqlarının fərqinə belə varmırlar.

ABŞ-ın sürətlə seçkilərə getdiyi və Türkiyənin Bayden administrasiyası ilə, xüsusən də regional məsələlərdə ciddi konfliktləri olduğu bir vaxtda, son mərhələdə Türkiyənin Ukrayna ilə bağlı Amerika tezislərini qeyd-şərtsiz dəstəkləməsi necə mümkün ola bilər? Mən bunu Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü ilə bağlı bəyanatlara baxmayaraq deyirəm.

İkincisi, Türkiyə dövlətinin Amerika sisteminin monolit quruluşa malik olmadığını, əksinə, quruluşdaxili savaşın gündən-günə şiddətləndiyi və tarazlıq siyasətinin bu zəmində də indiyə qədər həyata keçirilməsinin mümkünlüyü niyə müzakirə edilmir?

Bunu da deyək...

Türkiyənin Ukrayna-Rusiya müharibəsi başlayandan bəri yaratdığı balansın bir anda dağılacağını düşünmək sadəlövhlükdür.

Yenə Türkiyə ilə “Amerika tərəfindən zəiflədilən Avropa” arasında yeni balansın yarandığını görməmək yaddaşsızlıqdan başqa bir şey deyil.

Digər tərəfdən Türkiyə yəqin ki, Suriyanın şimalında yaratdığı tənlikdən əl çəkməyəcək. Türkiyə ilə Amerika arasındakı əlaqəni ancaq çoxlu tənliklə oxumaq olar.

Ən böyük problemimiz reallıqla təmasda olmağımızdır. Təbii ki, Amerika güclü dövlətdir. Güclü iqtisadiyyatla dəstəklənən hərbi və diplomatik gücə malikdir. Qavrayışları idarə etməkdə də unikaldır. Məlumat istehsal edir, manipulyasiya edir, təhrif edir və silahlandırır. Biznes və hökumət şəbəkələrindən istifadə edərək, bu günə qədər digər səsləri boğaraq dünyanın əsas mediasının çoxuna nüfuz edib. Bu xüsusiyyəti ilə o, düşmənlərinə qalib gəlməyi, dostlarına ağalıq etməyi bilir.

Amma bunların xaricində, imperializm nəzəriyyələri çərçivəsində baxsaq, dövlət və maliyyə kapitalizminin yaratdığı kosmopolitizm arasındakı uydurma ABŞ quruluşunun ticarət nişanı idi. Bu gün bu uydurma pozulub. İçəridəki davanın səbəbi də budur. Qlobal maliyyə elitaları ilə Amerika millətçiləri arasında mübarizə müharibəyə çevrilir.

Məlimdur... ABŞ sürətlə seçkilərə doğru gedir.

Ziyalımız üçüncü dərəcəli beyin mərkəzlərinin təriflərinə qapılıb dünənki vərdişlərdən miras qalmış məntiqlə ABŞ-la münasibətlərdə yaz ab-havası yaratmağa davam edərkən, seçkilər yaxınlaşdıqca Amerika quruluşunda qarşıdurmanın miqyası və yaşanan böhranu hamı görür.. 

Donald Trampın keçmiş müşaviri, istefada olan polkovnik Duqlas Makqreqor deyir ki, ABŞ-ın indiki vəziyyəti Sovet İttifaqının parçalanması dövrünə bənzəyir. "ABŞ-ın milli gəlirində dövlət xərclərinin payı 42 faizə çatıb. Bu dəhşətli rəqəm 1980-ci illərin sonunda Sovet İttifaqının vəziyyətinə bənzəyir", - Makqreqor bildirib. Onun sözləri böhranın miqyasını açıq şəkildə göstərir.

Türkiyə-Amerika münasibətlərinin yenidən müzakirə olunduğu bir vaxtda təklif edirəm ki, Amerikanın mütləq üstünlüyünə inananlar prosesə bu prizmadan baxsınlar.

Bəli, mən Amerikanın eynəyini sındırıb hadisələri Türkiyəyə yönəldərək oxumaqda israrlıyam.

Ramazan bayramınızı təbrik edirəm!

Hasan Hüseyin ÖZ

"Star" yazarı