Azərbaycan və ABŞ anlayışında "Business as usual"

Azərbaycanla ABŞ arasında münasibətlərdə gərginlik var. Aydın oldu ki, ABŞ-dakı daxili dinamika Vaşinqtonun Ermənistan-Azərbaycan yolunda vasitəçilik missiyasını məhdudlaşdırıb. Bu, prosesin lap əvvəlindən aydın oldu ki, Amerika diplomatiyası öz yanaşmasında Qarabağ erməniləri mövzusunu önə çəkib, “Laçın dəhlizi” mövzusunu fetişləşdirib, daha sonra isə Azərbaycan tərəfinin Qarabağda güc tətbiq edilməməsi ilə bağlı bəzi vədlər verməsinə dair açıq-aşkar aldatmağa əl atıb. 

 Azərbaycan da öz növbəsində ABŞ-ın mövqeyinə düzəliş etmək ümidi ilə ABŞ-a vasitəçilik imkanları yaratdı, lakin daxili dinamika və Amerika tərəfinin yalanları böhrana gətirib çıxardı. Azərbaycan hər zaman qeyd edib ki, Qarabağda Ermənistan silahlı qüvvələrinin mövcudluğu qəbuledilməzdir və onlar öz evlərinə getməlidirlər... Lakin bu, nəticə vermədi və silahlı qüvvələrin qalıqları qismən məhv edildi və silahlı qüvvələrin əksəriyyəti məhv edildi. Qarabağdan biabırçı qaçış təşkil edən Ermənistan silahlı qüvvələri eyni vaxtda erməni əhalisini də özləri ilə apardılar.

Birləşmiş Ştatlar tərəfindən "Business as usual“ ("Hər zamankı kimi iş”) prinsipindən imtina
 
ABŞ rəsmisi qeyd edib ki, ABŞ-ın Azərbaycanla münasibətləri həmişəki kimi olmayacaq. Yəni Amerika tərəfi münasibətlərdə gərginliyin təşəbbüskarı oldu. ABŞ-dan Azərbaycana, Azərbaycandan isə ABŞ-a yüksək səviyyəli səfərləri ləğv edən Amerika tərəfi olub. Azərbaycan xarici işlər nazirinin erməni həmkarı ilə danışıqlar aparmaq üçün ABŞ-a səfərini ləğv etməklə adekvat reaksiya verib. Yəni, Azərbaycan danışıqlara razılaşdı, amma Amerikanın mövqeyinə görə səfəri ləğv etdi...
 
Bununla yanaşı, Azərbaycan Prezidentinin Administrasiyası USAİD-in Azərbaycandakı fəaliyyətini diqqətə çatdıraraq, Azərbaycanda bu qurumla əməkdaşlıqdan imtina etməyə açıq şəkildə çağırış edib və ABŞ-ın bu dövlət qurumunun Azərbaycanda bağlanması mövzusunu gündəmə gətirib. Yəni, USAİD Azərbaycanda münasibətləri “Business as usual" ("Hər zamankı kimi iş”) kimi qiymətləndirəndə fəaliyyət göstərib və əgər ABŞ “Həmişəki kimi iş” prinsipindən imtina edirsə, o zaman USAİD-in fəaliyyəti sual altında qalır... Bu, məntiqli və ədalətlidir. 
 
ABŞ-da Azərbaycanın bu təşəbbüsü ehtiyatla qarşılanır. ABŞ-ın yetişdirdiyi azərbaycanlı bloggerlər YouTube-da "şabaşlar" təşkil edir və Azərbaycanın dünyanın Qərb versiyası ilə razılaşmaması, Azərbaycanın ABŞ kimi fövqəldövlətin mövqeyinə necə qarşı çıxa bilməsi haqqında Amerika nağılları yayımlayır... Amma, bağışlayın, əgər biz güc və güc prinsipini rəhbər tutsaydıq, o zaman 2020-ci ildə müharibəyə başlamazdıq, Qarabağda işğal idarəsinin olması ilə itaətkar yaşamalı olardıq...
 
“Hər şey keçir... və bu da keçəcək...”, amma qalan qalacaq...
 
Süleyman peyğəmbərin üzüyünə həkk olunmuş bu fikir Amerika-Azərbaycan münasibətlərini mövcud olduğu bütün dövr ərzində xarakterizə edir. Axı ilk dəfə deyil ki, münasibətlər “adi iş” vəziyyətindən “adi iş” vəziyyətinə keçir... Və hər şey “adi” vəziyyətinə qayıdardı, “adi” olmasaydı, onda bu münasibətləri "qeyri-adi" vəziyyətə gətirməyə ehtiyac qalmazdı " Mürəkkəb şəkildə yazdım, amma nə isə...
 
Səbirli olmağa və prinsiplərinizi dəqiqləşdirməyə dəyər... Azərbaycan diplomatiyası uğur qazanır... USAİD-in bağlanması ilə bağlı hələ qərar yoxdur, bu da o deməkdir ki, Bakı Vaşinqtondan öz mövqeyində aydınlıq gözləyir... İranla münasibətlər pisləşəndə İranın Ali Rəhbərinin Azərbaycandakı nümayəndəliyi və İranın mədəniyyət mərkəzi bağlandı. Azərbaycan səfirliyinin Tehrandakı fəaliyyətini bərpa etmədiyi kimi indiyə qədər də öz işlərinə başlamayıblar... Azərbaycanın İrandakı səfirinin Tehrana qayıtmasından sonra İran strukturlarının fəaliyyətini bərpa edəcəyi fakt deyil... Yəni, qalan qalır...
 
USAİD-də də belədir... Biz hələ gərginliyin ilkin mərhələsindəyik və çox şey gərginliyi yaradan tərəfdən, yəni ABŞ-dan asılıdır... Əgər nəhayət, USAİD-in bağlanması ilə bağlı qərar qəbul olunarsa, onda Azərbaycan və ABŞ münasibətləri bərpa olunduqdan sonra USAID-in Bakıya qayıdacağı fakt deyil... və münasibətlər bərpa olunacaq, çünki “Hər şey keçir... bu da keçəcək”, amma qalan qalacaq...