Türkiyə-Rusiya xətti...

Yeni dünya şəraitində biz dünyanın bütün “qlobal aktorlarının” yeni siyasətini, ətrafımızdakı və bizə qonşu olan bütün ölkələrin gələcəyin qurulması ilə bağlı planlarını daha diqqətlə izləməliyik.

Deyəsən, biz artıq müəyyən məsələlərə “köhnə diskurslar” vasitəsilə baxa bilmərik və etməməliyik də...

Rusiya mövzusuna baxarkən, şübhəsiz ki, hər şeyi yeni “paradiqma” ilə yazmaq, çəkmək və oxumaq lazımdır.

Osmanlı və Çar Rusiyası tarixində tez-tez “qarşılıqlı ittihamlara” istinad edən “keçmişimiz” var.

Rusiya və Türkiyənin bütün siyasi tarixi, arxa planda qarşıdurma motivləri həmişə fit saxlayır.

Dünənki şəraitdə yeni dünya qurmaq mümkün olmayacağını bir çox faktlar açıq şəkildə izah edir.

Rusiya-Türkiyə xəttini Qərb mənbələri vasitəsilə indiki şərtlər çərçivəsində təhlil etmək, yumşaq desək, cahillikdir.

Bu məqamda yeni diskursların və şəraitin yaradılması vacib hala gəldi.

Ukrayna ilə Rusiya arasında gedən prosesə əsasən, “Türkiyəyə fəaliyyət planı diktə etmək” yumşaq ritorika ilə “siyasi cəhalət”dir.

Yeni Əsrdə və dünya tarixində Türkiyə-Rusiya xətti, şübhəsiz ki, mühüm siyasi kanal olaraq siyasi arenada qarşımızda dayanır.

Türkiyə üçün “çoxqütblü” dünyada Rusiya indi ABŞ və İngiltərə qədər önəmli bir mövqedədir!

Orta Asiya, Türküstan, Qafqaz, Yaxın Şərq, indi isə Afrikada Rusiya və Türkiyə paralel xətlərdə deyil, bəlkə də tez-tez kəsişmələrdə olacaq.

“Mübarizəsiz razılaşma yolları” olduğu halda niyə münaqişə yolunu seçirsiniz?

Və münaqişə kimə sərf edir?

Hesab edirəm ki, Rusiya ilə Türkiyə münasibətlərinə bundan sonra belə baxmaq lazımdır.

Amma bu sahədə tarixi keçmiş və mentalitet fərqliliyi də bir çox problemlərin olduğunu göstərir.

İki ölkə arasındakı müsbət münasibətlərə ən böyük töhfə - hamı bilir ki, Ərdoğanla Putin arasında xüsusi etimad motivi var.

Ərdoğan və Putinin səyləri ən çətin problemlərin belə həllinə danılmaz töhfə verir.

Yuxarıdakı bu münasibət və aşağıda yayılan “qarşılıqlı inam problemi” ciddi problemdir.

Bürokratiyada zehniyyət fərqliliyi, siyasət aparma tərzi, hadisələri oxuma tərzi, sistemli fərqlər; bütün bunlar prosesin bütün şəbəkəyə yayılmasının qarşısını alan ciddi amildir.

Lakin dünya diqqəti yeni şərtlərə yönəldir.

Rusiya-Ukrayna prosesi bir gün mütləq başa çatacaq.

Dünyada paylaşma prosesi, silah döyüşü, hesabın sonu bu əsr üçün şübhəsiz ki, aydın olacaq.

Əsl məsələ də elə buradan başlayacaq.

Əgər Rusiya ilə Türkiyə arasında yeni dövr, dünya siyasəti üçün münasibətlər avantürası yalnız liderlər arasındakı münasibətlər əsasında davam edərsə, gələcəkdə ciddi problemlərin yaşanacağı qaçılmazdır.

Məsələyə yalnız iqtisadi münasibətlərin motivasiyası ilə baxmaq qlobal yeni nizam baxımından adekvat perspektiv deyil.

Ona görə də cəmiyyətlərə, mədəni və sosioloji kodlara, akademik dairələrə, media və dilə, ədəbiyyat və tarixşünaslığa, qeyri-hökumət təşkilatlarının yeni dil istehsalına ehtiyac var.

Çoxqütblü dünya erası indi başlayır.

Bütün coğrafiyanın “Rusiya və Türkiyə xətti”nə ehtiyacı var.

Sabitliyə və firavanlığa aparan yol “ortaq zəmin”dədir.

Türkiyə-Rusiya xəttinin daimi və sistemli bir kanala çevrilməsi qaçılmaz bir zərurətdir.