Aİ, Rusiya və ABŞ Qarabağla bağlı məxfi görüş keçiriblər

Aİ, ABŞ və Rusiya Qarabağdakı antiterror tədbirlərindən iki gün əvvəl Türkiyədə gizli danışıqlar aparıb.

Bununla bağlı POLİTİCO nəşri xüsusi məqalə dərc edib. Məqalənin tərcüməsini diqqətinizə təqdim edirik.

Görüş müntəzəm əlaqələrin müharibə nəticəsində pozulduğu bir vaxtda Putin və Qərb arasında yüksək səviyyəli təhlükəsizlik diplomatiyasının nadir əlamətidir.

ABŞ və Aİ-nin yüksək rütbəli rəsmiləri Azərbaycanın keçən ay etnik ermənilərin nəzarətində olan separatçı əraziləri ələ keçirmək üçün hərbi əməliyyata başlamasından bir neçə gün əvvəl Dağlıq Qarabağ ətrafında yaranmış qarşıdurmanı həll etmək məqsədi ilə bağlı qapılar arxasında fövqəladə danışıqlar aparmaq üçün Türkiyədə rus həmkarları ilə görüşüblər.

Qeyri-rəsmi görüş, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya müdaxiləsindən sonra adi diplomatiyanı alt-üst etdikdən sonra Moskva ilə Qərb arasında böyük təhlükəsizlik problemi ilə bağlı nadir, amma nəticədə uğursuz olsa da, görüşdür.

Müzakirələrlə tanış olan yüksək səviyyəli diplomat POLITICO-ya bildirib ki, görüş sentyabrın 17-də İstanbulda anklavın doqquz aylıq blokadasına son qoyması və humanitar yardım karvanlarının Ermənistandan keçməsinə icazə verilməsi üçün Azərbaycana təzyiq cəhdləri çərçivəsində baş tutub. Nümayəndə deyib ki, görüşdə "bu lənətə gəlmiş yük maşınlarının necə hərəkət etdirilməsi" və ərzaq və yanacaq tədarükünün təxmin edilən 100,000 sakinə çatmasını təmin etmək müzakirə edilib.

ABŞ-ı Vaşinqtonun Qafqaz danışıqları üzrə baş müşaviri Lui Bono, Aİ isə region üzrə nümayəndəsi Toivo Klaarı göndərib. Rusiya isə Putinin Ermənistanla Azərbaycan arasında əlaqələr üzrə xüsusi nümayəndəsi olan İqor Xovayevi göndərib.

Belə yüksək səviyyədə diplomatik qarşılıqlı əlaqə nadir haldır. Mart ayında ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken və Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Hindistanda keçirilən G20 sammiti çərçivəsində üzbəüz görüşdülər, lakin Moskva ünsiyyətin “ayaq üstə” getdiyini və heç bir danışıqların aparılmadığını israr etdi.

POLITICO-ya verdiyi açıqlamada AB rəsmisi deyib: “Biz anlaşılmazlıqların qarşısını almaq üçün müvafiq həmsöhbətlərlə əlaqə kanallarını saxlamağın vacib olduğuna inanırıq”. Rəsmi həmçinin qeyd edib ki, Klaar “son illərdə” bir çox cəbhələrdə, o cümlədən Xovayev və Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzinlə danışıqlarda açıq qalmağa çalışıb.

ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü görüşlə bağlı şərh verməkdən imtina edərək, “biz özəl diplomatik müzakirələri şərh etmirik” dedi.

Lakin məsələ ilə tanış olan və həssas diplomatik məsələləri müzakirə etmək üçün anonimliyini saxlayan ABŞ rəsmisi, müzakirələrin Kremlin regionda hələ də təsir imkanlarına malik olması anlayışından irəli gəldiyini izah edib. “Biz bu məsələdə ruslarla işləyə bilməliyik, çünki onların tərəflərə təsiri var, xüsusən də biz hazırda təhlükəli vəziyyətdəyik”, - ABŞ rəsmisi bildirib.

Sentyabrın 19-da Azərbaycan Dağlıq Qarabağa qarşı ildırımlı hücuma başlayıb, kütləvi artilleriya atəşi altında bölgəyə tank və qoşun yeridib. Hər iki tərəfdən yüzlərlə insanın ölümünə səbəb olan 24 saatlıq şiddətli döyüşlərdən sonra Qarabağ erməni liderləri təslim olmaq məcburiyyətində qalıb. O vaxtdan bəri Ermənistan hökuməti bildirir ki, 100 mindən çox insan öz həyatları üçün qorxu içində evlərini tərk edərək sərhədi keçib.

Azərbaycan beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazisində “qanunsuz silahlı qruplaşmalara” qarşı tədbir görmək hüququna malik olduğunu təkid edir və qalanları “reinteqrasiya” edəcəyinə söz verib. Avropa Şurasının prezidenti Şarl Mişel hərbi əməliyyatı “dağıdıcı” adlandırıb, Blinken isə Azərbaycanın “Dağlıq Qarabağda gələcək hərbi əməliyyatlardan çəkinməsi və humanitar yardımların maneəsiz çıxışını təmin etmək” çağırışlarına qoşulub.