Araikin "böyük mövqeyi"

Qarabağın erməni əhalisi üzərində hakimiyyəti qəsb etmiş Qarabağdan olan hərbi cinayətkarlar baş nazir Paşinyanla görüşmək üçün üç gündür Ermənistan paytaxtındadırlar. Səfərin bəyan edilmiş məqsədi Paşinyanın Azərbaycanla sülh müqaviləsi prosesində nə etdiyini anlamaqdır. Əsl məqsəd “pul olacaq, yoxsa?” sualını verməkdir.

Bu, Rusiya üçün də eyni dərəcədə vacibdir - Qarabağda erməni silahlı qüvvələrinin olması və Qarabağın erməni əhalisinin saxlanmasının maliyyələşdirilməsi Qarabağda Rusiya Sülhməramlı Kontingentinin (RSK) mövcudluğunun səbəbidir - hətta mövcudluğu yox, yer üzündə RSK-nın funksional zərurətdir. ...

Aİ-nin Ermənistandakı missiyası Rusiya ilə Ermənistan arasında ziddiyyətlərin başqa bir mövzusudur. Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan XİN rəhbərlərinin Astanada keçiriləcək üçtərəfli görüşü ərəfəsində Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin açıq tənqidi İrəvan üçün siqnaldır. Şübhəsiz ki, Rusiya Aİ-nin missiyasını balanslaşdırmaq və yaxın gələcəkdə Ermənistanın KTMT-dən mümkün çıxmasını bərabərləşdirmək üçün KTMT-nin Ermənistanda missiyasının formalaşmasına töhfə verəcək.

Rusiya sülh müqaviləsi prosesinin sürətlənməsinin qarşısını ala bilməyib və Rusiyanın bu prosesdə iştirakı ciddi şəkildə məhdudlaşdırılıb. Şübhəsiz ki, Lavrov sülh müqaviləsinin mətninin hazırlanması prosesinə girməyə çalışacaq, lakin burada Azərbaycan və Ermənistan nəzakətlə Moskvanın xidmətlərindən imtina edə bilərlər.

Moskvanın yer üzündəki rolunun göstərildiyi mövzularda Rusiyaya pedal çevirmək qalır: Qarabağ ermənilərinin tərksilahı mövzusu və Zəngəzur dəhlizi mövzusu. Əgər Azərbaycan və Ermənistan sülh müqaviləsi imzalamaq niyyətindədirlərsə, o zaman:
- regionda vəziyyət ya bütün mövcud məhdud resurslardan istifadə etməklə, həm də Qarabağ və Ermənistandakı etibarlı şəxslər vasitəsilə mürəkkəbləşdirilməlidir;
- və ya RSK və Zəngəzur dəhlizindəki mövzularda öz rollarını müəyyənləşdirməlidir.

Azərbaycanın mövqeyi 44 günlük müharibənin nəticələrinin olmasından və Ermənistanın öz silahlı qüvvələrini Azərbaycandan və Zəngəzur dəhlizindən çıxarmaq öhdəliyindən irəli gəlir. Müharibənin nəticələrinə yenidən baxılması və ya Ermənistanın Azərbaycan qarşısında öhdəliklərini dəyişdirmək cəhdi Qarabağda və şərti sərhəddə Bakının etirazı ilə qarşılanır. Aİ missiyası şərti sərhəddə müəyyən sakitliyin elementinə çevrilə bilər, lakin bu, Ermənistan rəhbərliyi üçün növbəti illüziya yaratmamalıdır ki, nəticəsiz öhdəliklərin yerinə yetirilməsindən yayına bilər.

Son iki il göstərdi ki, Ermənistanın öhdəliklərini yerinə yetirməməsi istiqamətində hər hansı jest növbəti itkiyə səbəb olub. Azərbaycan və Ermənistan arasında normallaşma prosesində, eləcə də birbaşa Ermənistanın özündə öz fəaliyyətlərini planlaşdırarkən son iki ilin təcrübəsini ABŞ və Fransa da tətbiq etməlidir. Niyə yalnız ABŞ və Fransa?  Çünki ona görə ki, Aİ bunu artıq öyrənib və öz hərəkətlərində bunu nümayiş etdirir...