Azərbaycan-Rusiya münasibətləri haqqında

Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibi S.Şoyqunun səfərindən və Rusiya Prezidentinin Bakıya gözlənilən səfərindən sonra biz münasibətlərin gündəliyinə keçəcəyik.

Biz indi haradayıq?

Ənənəvi olaraq Azərbaycan və Rusiya arasında münasibətlər siyasi dialoq/təhlükəsizlik, iqtisadiyyat, humanitar qarşılıqlı fəaliyyət və Rusiyanın ATƏT-in Minsk Qrupunda iştirakı mövzularını əhatə edirdi.

Rusiya Sülhməramlı Kontingentinin (RSK) Azərbaycandan çıxdıqdan sonra nizamlanma mövzusu yoxa çıxdı; Lakin blokun açılması Ermənistanın Rusiyaya Ermənistanda əlavə funksiyalar vermək istəməməsi səbəbindən baş vermir və Paşinyan hökuməti həll yollarını təklif etmir...

Siyasi dialoq/təhlükəsizlik və humanitar qarşılıqlı fəaliyyət mövzularında Bakı və Moskva arasında liderlər səviyyəsində etibarlı münasibətlər, daimi dialoq və qarşılıqlı anlaşma mövcuddur. Azərbaycan Rusiya ilə münasibətlərdə mövqeyini dəyişməyib və Rusiyanın digər region ölkələri ilə münasibətlərini müqayisə etsək, Azərbaycan Rusiyanın regionda ən proqnozlaşdırıla bilən tərəfdaşıdır. Ən azından Rusiya Prezidenti Bakıya səfər edə bilər.

İqtisadiyyatda əmtəə dövriyyəsinin artması, təbii artım var, fürsətçi yox... perspektivli mövzular Rusiya şirkətlərinin Azərbaycanda istehsal müəssisələrinin açılması, qaz ixracı və nəqli mövzusudur.

Qaz ixracı mövzusu ən çox spekulyativdir; Bakı Rusiya qazını Avropaya reeksport etməkdə ittiham olunur. Lakin Avropa mətbuatında Aİ-nin Azərbaycandan Ukraynaya qaz ixrac etməkdə maraqlı olması ilə bağlı sızmalar ortaya çıxandan sonra, əslində məlum olur ki, Avropa əvvəllər mövcud olmayan bu təkrar ixracı leqallaşdırmağa çalışır... Bu, çox mürəkkəb məsələdir. düzgün düşünülməli və həyata keçirilməli olan birləşmə...

Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi mühüm mövzudur və Bakıda və Moskvada bu mövzuda heç bir problem yoxdur... Əsas maneə İran tərəfindədir və görünür, Rusiya İran tərəfi ilə problemli aspektləri həll etməyə nail olur. Həmçinin, Çin, Rusiya, Azərbaycan və daha da cənub və ya qərb marşrutu aktuallaşa bilər...

Regional perimetrdə müzakirə tələb edən dəyişikliklər baş verir. Qərbin regiondakı fəaliyyəti region qonşularını qıcıqlandırır və hərəkətə gətirir. Bakı region ətrafında gərginliyin artmasında maraqlı deyil və vəziyyəti açıq qarşıdurma deyil, rəqabət çərçivəsində saxlamağa çalışacaq.

Qlobal səviyyədə Azərbaycanın BRİKS-ə qoşulması, ŞƏT-də statusunun artırılması və təbii ki, COP29 mövzuları aktualdır.

Bu geniş gündəmlə yanaşı, xüsusilə Rusiya ilə Qərbin qarşıdurması və Ukraynadakı müharibə kontekstində səfər faktının özü maraq doğurur. Azərbaycanda bu məsələdə kompleks yoxdur, Bakının mövqeyi sabit və ardıcıldır və bu mövqe həm Moskvada, həm də Kiyevdə qəbul edilir.

Ukraynadakı müharibədən əvvəl Bakı Rusiya və ABŞ/NATO hərbçilərinin görüşlərinin keçirildiyi məkan olub. Bəli, indiki şəraitdə dialoqdan danışmaq yersizdir, lakin cəbhədəki hazırkı hərəkətlər ilin sonuna qədər gözlənilən danışıqlarda mövqeləri gücləndirmək cəhdləridir.

Sonda Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prinsiplərini xatırlatmaq istərdim:

- ikitərəfli münasibətləri üçüncü ölkələrdən asılı vəziyyətə salmamaq;

- ardıcıl və proqnozlaşdırıla bilən olmaq;

- Azərbaycan ərazisindən qonşularına qarşı istifadə edilə bilməz.