Azərbaycanla Ermənistanın parafladığı Sülh Sazişinin mətni

8 avqust 2025-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prezidenti və Ermənistan Respublikasının Baş nazirinin iştirakı ilə Azərbaycan və Ermənistanın xarici işlər nazirləri “Azərbaycan Respublikası ilə Emənistan Respublikası arasında sülhün və dövlətlərarası münasibətlərin təsis olunması haqqında Saziş”in mətnini paraflayıblar.

Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası arasında sülhün və

dövlətlərarası münasibətlərin təsis edilməsi haqqında

SAZİŞ

Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası (bundan sonra Tərəflər),

Bölgədə ədalətli, hərtərəfli və davamlı sülhün təsis edilməsinə təcili zərurəti

anlayaraq,

Bu məqsədə dövlətlərarası münasibətlərin təsis edilməsi yolu ilə töhfə verməyi

arzulayaraq,

BMT Nizamnaməsini, BMT Nizamnaməsinə uyğun olaraq dövlətlər arasında

dostluq münasibətləri və əməkdaşlıq ilə bağlı beynəlxalq hüququn prinsipləri

haqqında Bəyannaməni (1970), Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq

Konfransının Helsinki Yekun Aktını (1975) və 21 dekabr 1991-ci il tarixli Almatı

Bəyannaməsini rəhbər tutaraq, və orada əks olunmuş norma və prinsiplər

əsasında əlaqələri inkişaf etdirmək məqsədi güdərək,

Öz aralarında mehriban qonşuluq münasibətləri təsis etməklə bağlı qarşılıqlı

iradəni ifadə edərək,

Aşağıdakılar əsasında öz aralarında sülh və dövlətlərarası münasibətləri təsis

etmək barədə razılığa gəlirlər:

Maddə I

Tərəflər, keçmiş SSRİ-nin Sovet Sosialist Respublikaları arasında sərhədlərin

müvafiq müstəqil dövlətlərin beynəlxalq sərhədlərinə çevrildiyini və beynəlxalq

birlik tərəfindən bu şəkildə tanındığını təsdiq edərək, bir-birinin suverenliyini, ərazi

bütövlüyünü, beynəlxalq sərhədlərinin toxunulmazlığını və siyasi müstəqilliyini

tanıyır və hörmət edirlər;

Maddə II

Tərəflər, I Maddəyə tam riayət etməklə, bir-birinə qarşı hər hansı ərazi iddialarının

olmadığını və gələcəkdə belə iddialar qaldırılmayacağını təsdiq edirlər;

Tərəflər digər tərəfin ərazi bütövlüyü və ya siyasi birliyini tamamilə və ya qismən

parçalamağa yönəlmiş hər hansı bir hərəkətə, o cümlədən belə hərəkətlərin

planlaşdırılmasına, hazırlanmasına, həvəsləndirilməsinə və dəstəklənməsinə yol

verməyəcəklər.

Maddə III

Tərəflər bir-biri ilə qarşılıqlı münasibətlərdə ərazi bütövlüyü və ya siyasi

müstəqilliyə qarşı və ya BMT Nizamnaməsinə zidd olan hər hansı bir digər

formada, güc tətbiq etməkdən və ya güc tətbiq etməklə hədələməkdən

çəkinəcəklər. Onlar öz müvafiq ərazilərindən hər hansı üçüncü tərəfin digər Tərəfə

qarşı BMT Nizamnaməsinə zidd olaraq güc tədbiq etmək üçün istifadə edilməsinə

imkan verməyəcəklər.

Maddə IV

Tərəflər bir-birinin daxili işlərinə müdaxilədən çəkinəcəklər.

Maddə V

Tərəflər, bu Sazişin ratifikasiya olunması sənədlərinin hər iki tərəfdən mübadilə

edilməsindən sonra ______ gün ərzində öz aralarında Diplomatik və Konsulluq

münasibətləri haqqında Konvensiyaların (müvafiq olaraq, 1961 və 1963-ci illərin)

müddəalarına uyğun olaraq, öz aralarında diplomatik münasibətləri quracaqlar.

Maddə VI

Tərəflər, hazırkı Sazişin I Maddəsindən irəli gələn öhdəliklərinə tam uyğun olaraq,

onlar arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası və demarkasiyası haqqında Sazişin

bağlanması məqsədilə müvafiq sərhəd komissiyaları arasında bu Komissiyaların

razılaşdırılmış əsasnamələri əsasında vicdanla danışıqlar aparacaqlar.

Maddə VII

Tərəflər qarşılıqlı sərhədə hər hansı üçüncü tərəfin qüvvələrini

yerləşdirməyəcəklər. Tərəflər, qarşılıqlı sərhədin delimitasiyası və sonrakı

demarkasiyasının başa çatmasına qədər, sərhəd bölgələrində təhlükəsizlik və

sabitliyin təmin olunması məqsədilə, hərbi sahə də daxil olmaqla, qarşılıqlı

razılaşdırılmış təhlükəsizlik və etimad-quruculuğu tədbirləri həyata keçirəcəklər.

Maddə VIII

Tərəflər dözümsüzlük, irqi nifrət və ayrıseçkilik, separatizm, zorakı ekstremizm və

terrorizmin bütün təzahürlərini pisləyirlər və özlərinin müvafiq yurisdiksiyaları

çərçivəsində bu hallarla mübarizə aparacaqlar və özlərinin bununla bağlı müvafiq

beynəlxalq öhdəliklərinə əməl edəcəklər.

Maddə IX

Tərəflər, onların hər ikisinin də cəlb olunduğu hərbi münaqişədə baş vermis itkin

düşmüş şəxslər və məcburi yoxaçıxma ilə bağlı halların həlli üçün birbaşa və ya

müvafiq olduğu təqdirdə, aidiyyəti beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq vasitəsilə,

həmin şəxslər haqqında bütün mövcud məlumatların mübadiləsi də daxil olmaqla,

tədbirlər görəcəklər. Tərəflər, bu çərçivədə, sözügedən şəxslərin taleyinə aydınlıq

gətirilməsinin, o cümlədən, müvafiq olduğu təqdirdə, onların qalıqlarının

axtarılması və geri qaytarılmasının, zəruri istintaq tədbirləri yolu ilə həmin şəxslərə

münasibətdə ədalətin təmin edilməsinin barışıq və etimadın qurulması vasitəsi

kimi əhəmiyyətini qəbul edirlər. Bununla əlaqəli müvafiq modallıqlar müzakirə

ediləcək və ayrıca sazişdə təfərrüatlı şəkildə razılaşdırılacaqdır.

Maddə X

Tərəflər, iqtisadiyyat, tranzit və nəqliyyat, ətraf mühit, humanitar və mədəniyyət

daxil olmaqla, müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın təsis edilməsi üçün qarşılıqlı

maraq kəsb edən aidiyyəti istiqamətlər üzrə ayrıca razılaşmalar bağlaya bilərlər.

Maddə XI

Hazırkı Saziş Tərəflərin beynəlxaq hüquq və onların hər birinin digər BMT üzv-

dövlətləri ilə bağlanmış müqavilələr üzrə hüquq və öhdəliklərinə xələl gətirmir.

Tərəflərdən hər biri onunla digər hər hansı üçüncü tərəf arasında hazırda qüvvədə

olan beynəlxalq razılaşmaların onun bu Saziş üzrə götürdüyü öhdəliklərinə xələl

gətirməməsini təmin edəcəklər.

Maddə XII

Tərəflər ikitərəfli münasibətlərində beynəlxalq hüququ və bu Sazişi rəhbər

tutacaqlar. Tərəflərdən heç biri özünün daxili qanunvericiliyinin müddəalarına bu

Sazişi icra etməməyə haqq qazandırmaq üçün istinad etməyəcəklər;

Tərəflər, Müqavilələr hüququ haqqında Vyana Konvensiyasına (1969) uyğun

olaraq, bu Sazişin qüvvəyə minməsindən əvvəl onun obyekti və məqsədinə xələl

gətirən fəaliyyətlərdən çəkinəcəklər.

Maddə XIII

Tərəflər bu Sazişin tam icrasına zəmanət verirlər və hazırkı Sazişin icrasına

nəzarət məqsədilə ikitərəfli komissiya təsis edəcəklər. Bu Komissiya Tərəflər

arasında razılaşdırılacaq modallıqlar əsasında fəaliyyət göstərəcək.

Maddə XIV

Tərəflər, onların beynəlxalq hüquq və qarşılıqlı münasibətlərində onlar üçün

məcburi xarakter daşıyan müqavilələr üzrə hüquq və öhdəliklərinə xələl

gətirmədən, bu Sazişin təfsiri və tətbiqi ilə bağlı hər hansı mübahisəni, XIII

Maddədə istinad olunan Komissiya da daxil olmaqla, birbaşa məsləhətləşmələr

yolu ilə həll etmək istiqamətində çalışacaqlar. Bu məsləhətləşmələr 6 ay ərzində

Tərəflərin hər ikisi üçün məqbul nəticə vermədiyi təqdirdə, Tərəflər mübahisələrin

dinc yolla həllinin digər vasitələrinə müraciət edəcəklər.

Maddə XV

XIV Maddəyə xələl gətirmədən, Tərəflər hər hansı bir hüquqi müstəvidə onlar

arasında bu Sazişin imzalanmasından əvvəl mövcud olan bütün dövlətlərarası

iddiaları, şikayətləri, etirazları, iradları, icraatları və mübahisələri bu Sazişin

qüvvəyə mindiyi gündən bir ay ərzində geri çəkəcək, xitam verəcək və ya hər hansı

bir formada həll edəcəklər və bir-birinə qarşı bu cür iddiaları, şikayətləri, etirazları,

iradları və icraatları başlatmayacaq, və tərəflərdən hər hansı birinə qarşı hər hansı

digər üçüncü tərəfin başlatdığı bu kimi iddia, şikayət, etiraz, irad və icraatlara hər

hansı bir formada cəlb olunmayacaqlar;

Tərəflər bu Sazişin ziddinə bir-birinə qarşı diplomatik, informasiya və digər

sahələrdə düşmən addımlar atmayacaq, bu addımları həvəsləndirməyəcək və ya

hər hansı bir formada bu fəaliyyətlərə cəlb edilməyəcək və bu məqsədlə bir-biriləri

ilə müntəzəm məsləhətləşmələr həyata keçirəcəklər.

Maddə XVI

Bu Saziş Tərəflərin öz milli qanunvericiliklərinə uyğun olaraq daxili prosedurların

bitməsi barədə bildiriş sənədlərinin mübadiləsindən sonra qüvvəyə minəcək. Bu

Saziş BMT Nizamnaməsinin 102-ci maddəsinə uyğun olaraq qeydiyyatdan

keçiriləcək.

Maddə XVII

Hazırkı Saziş Azərbaycan, erməni və ingilis dillərində bağlanılmışdır, bütün üç

mətn bərabər autentikdir. Hər hansı autentik mətnin müddəasının təfsirində fikir

ayrılığı olduqda ingilis dilindəki mətn üstünlük təşkil edəcəkdir.

Tarix, məkan