Çay kimi tanınan sitrus bitkisi: Berqamot

Berqamot çay kimi tanınsa da, əslində onun sitrus bitkisi olduğundan çoxları xəbərsizdir. Bir versiyaya görə, onu seleksiya nəticəsində əldə ediblər. Başqa bir versiyaya görə, berqamot hibrid deyil, portağalın mutasiyası nəticəsində yaranmış meyvədir.

Berqamot İtaliyanın Kalbriya əyalətində yetişdirilməyə başlanılmışdı. Onun adı ətrafında plantasiyalar salınmış Berqamo şəhərinin şərəfinə verilib. İtaliyanın cənubunda iqlim isti və rütubətli olduğuna görə bitkini orada becərirlər.

Berqamot ağacı 10 metr hündürlüyə qədər uzanır, budaqları tikanlı olsa da, çiçəklərinin gözəl görünüşü var və olduqca xoş ətrə malikdir. Digər sitruslar kimi meyvələri payızın əvvəlindən qışa qədər yetişir, yaşıl rəngli meyvəsinin eninə kəsiyi limon və ya portağala oxşayır. Onu efir yağı istehsal etdiyinə görə yetişdirirlər. Meyvənin qabığından başqa çiçək, cavan yarpaq və zoğlarından da yağ almaq olur.

Hələ XII əsrdə antibiotiklər kəşf olunmazdan əvvəl alman həkimləri ondan dərinin infeksiya və iltihabi xəstəliklərində antiseptik vasitə kimi istifadə edirdilər. Çox ciddi zədələr zamanı meyvələr yarıya bölünərək yaranın üzərinə bağlanırdı.

Müasir dövrdə berqamotdan virus və soyuqdəymə əleyhinə, immun sistemini möhkəmləndirmək üçün istifadə olunur. Onun qəbulu mədə-bağırsaq spazmını azaldır, həzmi yaxşılaşdırır, sinir sisteminə sakitləşdirici təsir göstərir. Berqamotla dəmlənilən çayın içilməsi dərinin təmizlənməsi və piqment ləkələrinin azalmasına, yerli istifadəsi isə dəri tonusunun artması və məsamələrinin yığılmasına səbəb olur. Bitkinin qabığını əllə sıxanda ondan açıq zümrüdü-yaşıl rəngdə yağ xaric olunur. Əllə sıxılaraq alınan yağ ən keyfiyyətli hesab olunur və 100 ədəd meyvənin sıxılması nəticəsində 900 ml-ə qədər efir yağı almaq olur.

Berqamot yağı dəri infeksiyalarının, sızanaqların, yağlı dəri və saçların müalicəsində, həmçinin həşərat sancmalarında istifadə edilir, dərinin stress vəziyyətlərinə qarşı müqavimətini artırır. Onun əsasında hazırlanan ətirlərin əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırması hipotalamusun emosiyalara cavabdeh sahəsini oyandırması ilə izah olunur. Berqamotun efir yağı ilə zənginləşdirilmiş sabun və duş gelləri səhər oyanışı asanlaşdırır. Onun üzüm tumunun yağı ilə qarışığı ilə alın və boyun nahiyələrinə masaj edilməsi başağrısını aradan qaldırır. Soyuqdəymə və zökəm zamanı qızdırma salmaq, burun-udlaq iltihabını azaltmaq və burun ciblərini təmizləmək üçün istifadə olunur.