Fantaziyalarda olan “Erməni kəsişməsi”nə ehtiyac yoxdur

“Sülh kəsişməsi” layihəsi keçən ilin oktyabrında Nikol Paşinyan tərəfindən elan edilib. Düz bir il keçib, amma heç bir irəliləyiş yoxdur, tenderlər keçirilməyib, səfərbərlik işləri müşahidə olunmayıb. Yalnız sözlər var.

“Sülh kəsişməsi” ancaq Paşinyanın təsəvvüründə mövcuddur. Azərbaycan və Türkiyə ilə sərhədlərin bağlı olduğu şəraitdə bu, mümkün deyil. Sərhədlər bağlıdır, kommunikasıyalar qapalıdır, nə Zəngəzur hissəsində, nə Türkiyə hissəsində, nə də Qazax rayonu istiqamətində erməni tərəfinin sökdüyü dəmir yolu relsləri bərpa olunub. Yəni real həyatda Paşinyanın “kəsişməsi” dalana dirənir. Girişi var, amma çıxışı yoxdur.

Ermənistan nəinki yeni yollar tikmək, hətta təbii fəlakətlər zamanı onları təmir etmək iqtidarında deyil. Təbii fəlakətlər hər ölkədə baş verir, lakin hər kəs onların nəticələrini tez bir zamanda aradan qaldıra bilmir. Ermənistan isə onlardan biridir.

Bir az əvvəl rayonda yenidən leysan yağışları və torpaq sürüşmələri baş vermişdi. Debed çayı daşaraq Ermənistanla Gürcüstanı birləşdirən dəmir yolu xəttini yuyub apardı, təmir və bərpa işlərinə Gürcüstan Dəmir Yolları və Şimali Qafqazdan olan dəmiryolçular cəlb olundu.

Ermənistan qeyri-real “Sülh kəsişməsi” təşəbbüsü ilə Avropanı Asiya ilə birləşdirən regional layihələrin artıq mövcud olduğunu görməməyə çalışır. Onlar Ermənistandandan kənarda tikilib. İndi marşrutların şaxələndirilməsi prosesi gedir ki, bu da Ermənistansız formalaşacaq. Yalnız Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırandan sonra Ermənistan marşrutlara qoşula biləcək. Onda onun da ərazisindən bəzi trafik yönələ bilər.

Hazırda Azərbaycan müxtəlif təkliflər edə bilər. Bunlar müxtəlif təyinatlı quru kommunikasiyalarıdır - enerji, avtomobil, dəmir yolu, Xəzər hövzəsini Qara dəniz və Aralıq dənizi ilə birləşdirən. Bu dəniz nəqliyyatıdır.

Bu, 400 tona qədər olan təyyarələri qəbul edə bilən geniş hava limanları şəbəkəsidir.

Bütün bunlar Azərbaycana müxtəlif çatdırılma müddətləri ilə müxtəlif növ yüklərin tranziti üçün öz infrastrukturunu təklif etməyə imkan verir.  

Həmçinin Mərkəzi Asiyadan Cənubi Qafqazdan keçərək Qara dənizin dibi ilə Avropaya qədər uzanacaq sualtı fiber-optik kabel, Xəzər dənizinin dibi ilə sualtı elektrik xətti layihələri də yaradılır.

“Erməni kəsişməsi” hələ tikilməyib, lakin artıq ona ehtiyac yoxdur!

Gördüyümüz kimi, Azərbaycan əslində artıq yol qovşağıdır, Şərqlə Qərbi, Şimalla Cənubu birləşdirən qovşaqdır. Əlavə marşrutlar da var: Cənub-Qərb-Fars körfəzi-Qara dəniz, Türkmənistan, Azərbaycan və Gürcüstan vasitəsilə Əfqanıstana çıxışı təmin edən, bu yaxınlarda Avrasiya nəqliyyat marşrutunun yaradılmasıdır. Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan marşrutu üzrə şərqlə qərb arasında dəmir yolu əlaqəsi hələlik multimodal olaraq fəaliyyət göstərəcək, yəni Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan dəmir yolu hissəsində işlər artıq başlayıb, Azərbaycanın iştirak etdiyi nəqliyyat və logistika layihələrinin sayı getdikcə dünya xəritəsində də artır.

Təcavüzkar siyasətinə görə geridə qalan Ermənistanın indi bu logistika layihələrinə qoşulmaq şansı var. Bunun üçün o, Azərbaycana qarşı mövqeyinə və iddialarına yenidən baxmalı olacaq. Bundan əlavə, planlar planlardır, lakin biz yer üzərində olanların auditini aparmalıyıq. Azərbaycan torpaqlarında Ermənistanla bütün kommunikasiyalar ya otuz il əvvəl dayandırılmış vəziyyətdədir, ya da işğal zamanı Ermənistan tərəfi tərəfindən dağıdılmış ərazilərdə bərpa olunur.

Mövcud avtomobil yolları təmir olunur, müasirləşdirilir. Ermənistanda Azərbaycana doğru bir dənə də olsun yol təmir edilmir, nə də tikilmir; Azərbaycan anklavlarından keçən və hazırda bu ərazilərdən yan keçməklə yenidən tikilən yol istisna olmaqla. Və başqa heç bir iş görülmür, real iş yoxdur. Yalnız sözlər və fantaziyalar. Və bu da, "Sülh kəsişməsi"nin real mahiyyətidir.