Fransa-Azərbaycan qarşıdurması nə qədər uzağa gedəcək?

Azərbaycanla Fransa arasında münasibətlər mövcud olduğu dövrdə ən aşağı səviyyədədir. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri ilin yekunlarına dair keçirdiyi mətbuat konfransında son hadisələri təxminən belə təsvir edib.

Diplomatların ölkədən çıxarılması dövlətlər arasında münasibətlərdə kifayət qədər yüksək səviyyədə gərginlikdir. Müəyyən hallarda bu, pik həddə çatır, bundan sonra normallaşdırmaq üçün tədbirlər görülür. Adətən bunlar diplomatların yeni reallıqlara uyğun hərəkətləri aradan qaldırmaq və inkişaf etdirmək üçün səfərləridir.

Prinsipcə, proseslərin məntiqinin özü normallaşmanın mümkün olduğunu göstərir. Fransa Qarabağ erməniləri üçün əlindən gələni etdi, Azərbaycana təzyiq etmək üçün bütün diplomatik resurslardan, bütün mümkün beynəlxalq təşkilatlardan (BMT Təhlükəsizlik Şurası, ATƏT, Aİ və onun bütün qurumları, Franokofoniya təşkilatı və s.) istifadə etdi. Nəticədə 19-20 sentyabr oldu, Bakı öz mövqelərindən bir santimetr belə tərpənmədi və yeni reallıq yarandı. Yəni, maksimum işlər görülüb və daha çox (NATO üzvü olan ölkə ilə KTMT üzvü olan ölkə arasında hərbi əməkdaşlıq) və durmaq vaxtı çatıb.

Amma yox...

Ancaq Fransa ilə bağlı işimizdə bunun baş verəcəyini düşünmürəm. Azərbaycanofobiyanın çarxı işə salınıb və onu dayandırmaq o qədər də asan deyil. Hökumət, parlamentin hər iki palatası, bələdiyyələr və media hamısı antiazərbaycan isteriyasına qarışıb. Artıq bu xaosdan çıxmaq olmaz. Fransanın bu fəaliyyətinə Aİ qurumları və beynəlxalq tərəfdaşlar daxildir.

Fransız diplomatiyası öz prinsipləri ilə seçilmir, lakin Fransa diplomatiyasının bu keyfiyyəti belə Makronun işə saldığı çarxı dayandıra bilməz.

Natəvan abidəsi və Azərbaycan parkı ilə bağlı hekayə yeni ərazilərin qarşıdurmaya cəlb olunmasının başlanğıcı ola bilər. Rəsmi Bakı diplomatiya və beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində qarşıdurmanı səylə əhatə etdi, müdafiə qurdu və Fransanın bütün cəhdlərini zərərsizləşdirdi. Eyni zamanda, iqtisadi, humanitar, maliyyə, logistika, enerji sahələri qarşıdurmaya cəlb olunmayıb.

Azərbaycan parkı və Natəvan abidəsi ilə bağlı qərar hər şeyi dəyişə bilər. Bəs qərar bələdiyyə tərəfindən verilsə nə olar? Separatçı şəhərlərlə “qardaşlaşan” Fransanın digər bələdiyyələrindən nümunə götürən Azərbaycan məhkəmələr vasitəsilə sübut etdi ki, ölkənin Xarici İşlər Nazirliyi bu aktları ləğv edə bilərdi və etməli idi, lakin bunu etməyib.

Deməli, indi Natəvan abidəsinin sökülməsi Azərbaycanın cavab addımlarına səbəb ola bilər. Bunlar, ilk növbədə, Fransanın Azərbaycanda humanitar mövcudluq mərkəzləridir: mədəniyyət mərkəzi, universitet, məktəb və s. Eyni zamanda, onlar bağlanmamalı, dövlətin maliyyəsinə keçməlidir. Biz dəli fransız deyilik!

Fransanın Bakıdakı səfirinə məhəl qoymamaq, sadəcə olaraq bu xanımı etiraz notaları təqdim etmək üçün Xarici İşlər Nazirliyindən başqa yerə dəvət etməmək barədə də düşünməyə dəyər.

Eyni zamanda, bütün vacib mövzuları özümüz üçün əhatə etdiyimiz üçün tələsmək də məsləhət deyil. Paralel olaraq, Ermənistanla sülh müqaviləsi prosesi inkişaf edir ki, bu da İrəvanı Fransanın regionda fəal təmsilçisi rolundan uzaqlaşdıracaq. İndi əsas məsələ Parisi yormaq və Fransanın bütün fəaliyyətinin heç bir nəticə vermədiyini nümayiş etdirmək, Cənubi Qafqazda fransız diplomatiyasının acizliyi ilə bağlı müzakirələri Fransanın özünün siyasi diskursuna çevirməkdir. Qoy Fransa Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri quduz xristian siyasətçilərin parlamentdəki hücumlarına cavab versin və uğursuzluqlara bəraət gətirsin.

Noyabrda Bakıda keçiriləcək iqlim sammitində iştirakda Fransanın davranışı da maraqlı olacaq. Bu ilin payızına qədər münasibətlər necə olacaq?! Yeri gəlmişkən, onlar Avropa Oyunlarında olduğu kimi, Aİ üzvlərinə Bakıda keçiriləcək sammitdə iştirak etməmək barədə göstəriş verə bilərlər. Əks halda Makronu Bakıda görmək qəribə olacaq... Baxmayaraq ki, artıq qeyd etmişəm ki, Fransa diplomatiyası öz prinsipləri ilə seçilmir...