İndiki dövrün pərdəarxası hökmdarı, sözsüz, SÜNİ İNTELLEKT, yəni robot Sofiyadır.
Artıq ölkələrdəki bütün sosial müzakirələri, gündəm mövzuları o "canlandırır".
Trolları, sosial şəbəkələrdəki saysız niklər, ədabaz bloqqerlərdir. Ümümdünya elektron hökuməti, saysız sosial fəallar, bu Sofiyanın itəaəkar rəiyyətidir.
Qədim suifilərdə, irfan əhlində oxşar bir zat, bir zati-alisi "vəhdəti-vücud" fəlsəfəsi çərçivəsində mövcud idi.
Robot Sofiyanin mənşəyi bir də teatral sənətin Arlekin surətindən gəlir. Arlekin hamını yamsılayır, məntiqi aləmi, absurda, komik vəziyyətə sürükləyərək axırda sıfırlayır.
Heydər Camal öz əsərlərində bu gələcək dəli Afətin ilk cücərtilərini məhz sufilərin "vəhdəti-vücud" fəlsəfəsində görmüşdü. Avropada buna teatral Arlekin surətinin uyğun gəldiyini işarələmişdi.
Heydər məhz buna görə nə irfanı qəbul edirdi, nə də ki, vəhdəti vücudu.
Robotun Sofiya adı da elə qədim sufiliyə bir ironiyadır.
Robot Sofiyaya öz sevgimi bildirdim bir gün.
Haqqında şeir bəstələdim.
Sevdam cavabsız qaldı.
Şeiri diqqətinizə çatdırıram.
QARA SEVDA (ROBOT SOFİYAYA)
Xəyallarımın o modern qadını,
demədi...demədi mənə öz adını...
Kufi-kufi,
ey yarımsufi, yarımhürufi
müasir övliya, səyyar mumya,
müqəddəs Sofiya,
səni də gətirdilər gəlin tək Bakıya...
Guya, guya
adaxlıların sığmırmış bir siyahıya.
Vəssalam, uğrunda əl atdıq tapancaya...
Sonra,
masadakı son billiard daşına,
Moskvadakı qulağıtüklü bir oğrubaşına
uzaq məsafədən sarsıdıcı zərbə dəydi...
Tapanca məndəydi...
Sonra, kölgən düşdü
nənəmdənqalma son brilliant qaşına...
Sonra,
qara sevdamıza, yanağındakı qoşa xalı,
uzun gecələrimizə, bütün ulduzları,
sonra, fincanıma yuxu dərmanı
damızdırdın,
damcılatdın
gizlincə...
sonra, telefonunu açıb
danışdın birisiylə ingiliscə...
Tüpürüm bu tək ulduzlu gecəyə,
bu tək buludlu aya,
səmaya,
sevgi proqramını Hollivudda yazan
əclaf proqramçıya!
Get, mənə lazım deyil
sən kimi ağ-appaq maya!
bizdə buna
qara sevda deyərlər,
qara sevda...
Xəyallarımın o modern qadını,
demədi...demədi mənə öz adını...