Rusiya ilə İranı birləşdirən qaz kəməri haqqında

Azərbaycan ərazisində Rusiya ilə İranı birləşdirən qaz kəməri var. O, sovet dövründə tikilib və Cənubi Qafqaz respublikalarının ehtiyacları üçün İrandan qaz almaq üçün istifadə edilib. O dövrdə Azərbaycan daha çox qaz yox, neft hasil edirdi.

Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra bəzən Rusiyaya qaz satırdı və ya əksinə.

Qaz Naxçıvana çatdırılan İran qazının müqabilində də İrana gedir.

Çoxları maraqlana bilər ki, İrana Rusiya qazı niyə lazımdır, onların öz qazı yoxdur ki?

Cavab verirəm:

- var, amma ölkə daxilində qazın qiyməti çox ucuz olduğu üçün qaz vəhşicəsinə istehlak olunur və həqiqətən də azdır.

- İranın əsas şəhərləri və sənayesi şimalda, qaz isə cənubda istehsal olunur. Qazı qonşulardan almaq onu ölkənin bütün dağlıq ərazilərinə nəql etməkdən daha asandır.

- Əslində İran Rusiya qazını istehlak edəcək və Rusiya qazı kimi öz qazını da əsasən LNG terminalları vasitəsilə sata biləcək. Asiyaya doğru. Və orada böyük bir bazar var.

Bu nə deməkdir?

- Rusiya Avropanı tərk edir (55 milyard kubmetr, bu boyda həcm pendir-çorək deyil)

- Çinə alternativ tapilır, çünki bu ölkənin qiymətləri öldürmək imkanı var.

- Rusiya indi edə bilmədiyi edə bilər - qazı İran vasitəsilə üçüncü ölkələrə sata bilər.

- Azərbaycanın ildə yarım milyard dollara qədər gəlir əldə etmək imkanı olacaq, hətta pulun bir hissəsi qaz kəmərinin saxlanmasına sərf edilsə belə, çünki bu iş yerləri deməkdir.

Azərbaycan ərazisində mövcud olan Rusiya və İranı birləşdirən qaz kəmərləri

Bakı-Novo Filya qaz kəməri Rusiya ilə Azərbaycanı birləşdirir. 1982-ci ildə tikilib. Qaz kəmərinin potensialı 10 milyard kubmetrdir, onun Hacıqabul şəhərinə qədər qolu var.

Hacıqabul-Astara-Abadan qaz kəməri 1970-ci ildə İrandan qaz tədarükü üçün çəkilib. Qaz kəmərinin potensialı 10 milyard kubmetrdir.

Göründüyü kimi, ixracı 55 milyard kubmetrə çatdırmaq istəyi varsa, yeni qaz kəmərləri çəkmək lazımdır.

Rusiyanın İrana qaz satmağa qərar verməsinin səbəbləri

Təəccüblü heç nə olmadı:

- Ukrayna müharibəsi səbəbindən Rusiya dünya bazarlarına yeni çıxışlar axtarır. Çin alternativə çevrilməyib.

- İran optimal alternativ, siyasi baza, Rusiyaya coğrafi yaxınlıq, açıq dənizlər və Asiya bazarları kimi görünür.

- Azərbaycan hər iki dövlət qovuşması üçün ən yaxşı variant hesab olunurdu, xüsusən də infrastruktur artıq mövcud olduğundan.