Azərbaycan tərəfi “sülh müqaviləsi”ni imzalamaq istəmir?

Müxtəlif “spesifik” kateqoriyaya aid resurslarda belə bir fikir tirajlanır ki, Azərbaycan tərəfi guya Ermənistanla “sülh müqaviləsi” imzalamaq istəmir, çünki münaqişə vəziyyətindən öz və hətta xarici siyasət (Rusiya nəzərdə tutulur) məqsədləri üçün bundan sonra da istifadə etmək niyyətindədir...

Geosiyasi aspekti (yəni xarici qüvvələrin marağını) bir kənara qoyaraq, “sülhün başlanğıcı və münaqişənin sonu” kimi elan edilmiş konsepsiyanı təhlil etmək istərdim.

Beləliklə, bir-birinin suverenliyi və ərazi bütövlüyü tam, hüquqi müstəvidə, qarşılıqlı tanınmadan “sülh” ola bilərmi? Qətiyyən yox! Yəni, razılaşdırılmış çərçivə sazişi çərçivəsində yalnız bu prinsipə riayət etmək öhdəliyini bəyan etmək olar.

Eyni zamanda, sərhədin razılaşdırılması, onun delimitasiyası və demarkasiyası, o cümlədən tarixi ədalətin bərpası aspekti ilə bağlı danışıqlar çox uzun müddət davam edəcək.

Yaxud iki ölkə arasında kommunikasiyaların bərpası prinsipi ilə bağlı razılaşma. Prinsip üzrə razılaşma və onun praktiki həyata keçirilməsi çox fərqli siyasi və danışıqlar prosesidir.

Ermənistanın normativ bazasından revanşist, ilhaqçılıq siyasəti üçün əsas olan aktların aradan qaldırılması da razılaşdırılmış çərçivə sənədi çərçivəsində həll olunmur.

On minlərlə soydaşımızın həyatına son qoyan münaqişənin qızışdırılmasına görə konkret günahkarların və bütövlükdə işğalçı dövlətin müəyyən edilərək siyasi və hüquqi məsuliyyətə cəlb edilməsi problemlidir.

Dövlətlərarası münaqişənin mahiyyətini təşkil edən, lakin razılaşdırılmış sənəd çərçivəsində hüquqi cəhətdən təsbit olunmuş yekun həllini əldə etməyəcək ən mühüm məsələlərin siyahısını davam etdirmək olar....

Ən əsası isə qonşuların ölkəsi, xalqı, cəmiyyəti hər şeyi əhatə edən sülhə, mehriban qonşuluğa hazırdırmı?

Bu “şərhçilər” bütün bu suallara cavab vermədən, əsl sülh prosesinin əleyhdarlarının hekayələrini təkrarlayaraq, könüllü və ya qeyri-iradi olaraq aralıq çərçivə sənədini yekun “sülh müqaviləsi” kimi qəbul etmək istəyənlərə qoşulurlar.

Başa düşmək lazımdır ki, münaqişə tarixində ilk dəfə olaraq münaqişədən sonrakı nizamlanmanı əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirmək şansı verən mühüm sənəd razılaşdırılıb, lakin Azərbaycanın 2021-ci ildə təklif etdiyi sülh prosesinin alqoritminin beynəlxalq hüququn imperativ norma və prinsipləri əsasında dəyişdirilməsinə yönəlmiş istənilən siyasi spekulyasiya qəbuledilməzdir.