Azərbaycan və Rusiya münasibətlərindəki böhran hara gedir?!

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən vurulan AZAL sərnişin təyyarəsi ilə bağlı beynəlxalq məhkəmələrə müraciət üçün sənədlər hazırlandığını bildirməsi Rusiya və Azərbaycan münasibətlərindəki böhranı yenidən aktuallaşdırdı.

Azərbaycan əvvəlcədən prosesi beynəlxalq müstəviyə çıxarmadı. MDB İcraiyyə Komitəsini işin istintaqına buraxmamaqla yanaşı, paralel olaraq Bakı ABŞ və Aİ-nin də iştirakına icazə vermədi, prosesi Azərbaycan, Rusiya, Qazaxıstan və Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatı (BMAT) çərçivəsində saxladı. Bunu Kremldə qiymətləndirməli idilər!

BMAT qaydalarına görə yekun hesabat bir il ərzində dərc edilməlidir və bundan sonra tərəflər razılığa gələ bilməsələr, məhkəmələrə müraciət etmək olar. Bakı məhz bunu etməyi planlaşdırır və açıq şəkildə bəyan edir, Moskvaya hələ vaxtın olduğunu göstərir.

Vurulan təyyarə və Rusiyanın Azərbaycana qarşı qeyri-adekvat davranışı böhranın əsasını təşkil edir. Digər məsələlər məhz bundan törəyir!

Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan Prezidenti böhranla bağlı suala ayrılan bütün vaxtı təyyarə mövzusuna həsr etdi.

Axı bu faciədən üç ay əvvəl Rusiya prezidenti Azərbaycana dövlət səfəri etmişdi. Bakının bu səfərdən bir çox zərəri oldu, qərb siyasətçilərinin yüzlərlə məqalə və bəyanatı yayımlandı. Bir çox qərb liderləri COP29-a məhz Putinin səfəri səbəbilə gəlmədi və Kreml bunu bilir! Lakin Azərbaycan və Prezident İlham Əliyev prinsipial mövqe göstərdi və səfər yüksək səviyyədə baş tutdu.

Amma ilin əvvəlindən Rusiyanın hərəkətsizliyi Bakıda belə bir təəssürat yaratdı ki, Moskvada "Vurduq və yaxşı etdik!" prinsipinə əsaslanırlar.

Fevralda Rossotrudniçestvonun bağlanması Bakının öz səsini Kremlə çatdırmaq cəhdi idi... lakin fayda vermədi.

Bəli, Moskva addımlar atdı, diqqət əlamətləri göstərdi və s. Lakin bu təyyarə ilə bağlı deyildi! Hərəkətlər səhv istiqamətdə edildi.

Apreldə Azərbaycan Prezidentinin nümayəndəsi Moskvada danışıqlar apardı və Kreml Azərbaycanın nə gözlədiyini bilirdi. Amma heç nə etmədi.

Cavab olaraq - Azərbaycan Prezidentinin 9 may paradında iştirak etməməsi... lakin xüsusi təyinatlıların iştirakı, o demək idi ki, Azərbaycan Böyük Vətən Müharibəsində iştirakını inkar etmir!

Azərbaycan Prezidenti Rusiya ilə münasibətlərdəki böhranın bütün yükünü öz üzərinə götürdü, açıq şəkildə gözləntilərini bildirdi və addımlar atdı.

Bu dövrdə Moskvadan xüsusi olaraq Azərbaycan Prezidentinə şəxsi hücumlar başladı. Rusiya Prezident Administrasiyasının KİV üzrə kuratoru cənab Qromovun idarəsindən hansı media orqanlarına tezislərin getdiyini Bakıda çox yaxşı bilirlər. Azərbaycan KİV-ləri də bunu cavabsız qoymadı. Rusiya prezidentinin adının çəkildiyi materiallar məhz cavab reaksiyası idi. Eynən qonşu İranda oxşar hərəkətlər edildikdə Ali Rəhbərin adının çəkildiyi materialların yayımlanması kimi...

Daha sonra Yekaterinburq və digər hadisələr metastaz kimi münasibətlərin bütün perimetrinə yayılmağa başladı.

Kreml tərəfindən Fövqəladə Hallar Naziri vasitəsilə göndərilən mesajlar cavabsız qaldı, çünki təyyarə qəzası mövzusuna aid deyildi!

Məhz Rusiyanın günahkarlara cəza verməsi, kompensasiya ödəməsi və üzr istəməsidir ki, bu, münasibətlərin bərpasına başlamağa kömək edə bilər. Əks halda gələcək böhranların alovlanmasından qaçmaq mümkün olmayacaq.

Rusiyada çoxları Azərbaycana qarşı təxribatlara hazırdır və məlum oldu ki, Moskvadakı müxtəlif güc strukturlarında Azərbaycana qarşı qəzəb yığılıb.
Hər belə təxribat Kremlin müqaviməti ilə qarşılaşmır. Deməli, onun icazəsi ilə baş verir və bu da Bakının cavab hərəkətlərinə səbəb olur!

Hadisələr eskalasiya istiqamətində cərəyan edir, baxmayaraq ki, əskinə, de-eskalasiyaya getmək imkanı var. Kreml bunun üçün nə etməli olduğunu bilir. Bakı vəziyyətin inkişafının hər iki ssenarisinə hazırdır, lakin ənənəvi olaraq, öz prinsipial mövqeyini nəzərə alaraq, konstruktivliyə üstünlük verir