ANS Press
ANSTV
ANSÇM
2 dəqiqə
Hamıya məlumdur ki, 1919-cu ildə Üzeyir Hacıbəyovun bəstələdiyi Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin himni Azərbaycan Respublikasının hazırkı himni üçün əsas götürülüb. Ancaq hamı bilmir ki, 1919-cu ilə qədər ADR-in artıq qeyri-rəsmi himni var idi, onun bəstəkarı həmin Hacıbəyov idi. “Azərbaycan Milli Marşı”nın melodiya və sözləri hələ cümhuriyyət yaranmazdan əvvəl - 1917-ci ilin dekabrında yazıçı Yusif Vəzir Çəmənzəmənlinin hər bir xalqın öz himninə malik olmaq uğrunda mübarizəni ruhlandıran ideyasına cavab olaraq yazılıb. Milli marşın ilk misrası və xoru belədir:
Vurulur meydanda sənc, dəf,
Düzülün əsgərlər səfbəsəf!
Yürüyün şövqlə düşmənə tərəf
Biliniz cəngizdir bizə sələf!
giriniz meydana sanki ser,
Əlinizdə şəmşir ilə tir,
dilinizdə olsun bu zikr,
Ya Allah, Ya Allah, Ya Allah
Huvə-kəbir!
Bu parçada Azərbaycanın ictimai həyatında geniş yayılsa da, dünyəvi dövlətin qeyri-rəsmi himnində də istifadə olunan dini ritorika artıq diqqəti cəlb edir.
İkinci misra da Prezident Kitabxanasında tapılıb, onun ifası salamat qalmış səs yazılarında yoxdur:
Çingizləri, Teymurları,
Gəl yada sal o ərləri,
Kim, ol zaman, Türk hökmran,
Türkə müt'i nəsf-cahan,
İmdi görükür nə zillət,
Çökü bu millət...
Yığın, övladı Cingizin!
Sürünün bu qeyrə dizin-dizin...
Bu qədər bir torpaq həp sizin
Görürük hər yanda türk izin!
Beləliklə, ADR-in ilk qeyri-rəsmi himni bizə 20-ci əsrin əvvəllərində müasirdən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənə bilən tarixə baxışı göstərir. Eyni zamanda, hazırkı himndən fərqli olaraq, birinci variantda açıq şəkildə iki kimlik vurğulanır - islam və türk.
Mənbə:
