Azərbaycanlılar Rusiyanın hücum edəcəyindən qorxurlarmı?

Suallara Aqil Rüstəmzadə - hərbi analitik və müdafiə və təhlükəsizlik sahəsində ekspert, Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin keçmiş döyüş pilotu cavab verir.

— Gürcüstanda hökumət kifayət qədər uğurla əhalini Rusiya ilə müharibə ilə qorxudur. Bəs Azərbaycanda bununla bağlı nə baş verir - doğrudan da heç kim Rusiyanın hücum edəcəyindən qorxmur?

— Azərbaycan cəmiyyətində heç bir gərginlik, qorxu yoxdur. Üstəlik, Rusiyanın mümkün hücumu ilə bağlı ekspert müzakirəsi belə yoxdur. Heç kim müharibədən qaçmaq üçün Moskvaya təslim olmağa çağırmır. Əksəriyyət başa düşür ki, Rusiyanın da Azərbaycana qarşı döyüşməyə gücü çatmır. Bundan əlavə, Azərbaycanın strateji müttəfiqi - Türkiyə var. Türkiyə üçün lazım gələrsə, çox qısa müddətdə bir neçə onlarla F-16 qırıcısını Azərbaycana təhvil vermək çətin olmayacaq. Azərbaycan Türkiyə üçün Rusiyadan qat-qat önəmlidir.
Və Rusiyanın Azərbaycanda təsiri zəifləsə, bu proses avtomatik olaraq Ermənistan və Gürcüstana da sirayət edəcək. Yəni, Bakının mövqeyi indi Cənubi Qafqazın hər üç ölkəsinin strateji maraqlarına kömək edir.

— Bu yaxınlarda Əbu-Dabidə Əliyevlə Paşinyan arasında vasitəçisiz görüş keçirilib. Azərbaycan cəmiyyətində belə bir hiss varmı ki, münaqişələr Rusiyasız daha tez həll olunur?

- Təbii ki, bu, belə müzakirə olunur. Mən tez-tez deyirəm ki, Qarabağ həm Ermənistan, həm də Azərbaycan üçün tələ olub.

Qarabağda Azərbaycan müharibəni Ermənistana yox, Rusiyaya uduzdu. Rusiya “yaxşı oğlan” olanda beynəlxalq gündəmdə az müzakirə olunsa da, xalqımız bunu çox gözəl başa düşürdü.

Əbu-Dabidəki görüşə gəlincə, bu, 30 illik qarşıdurmadan sonra ilk yaxşı addım idi. Təbii ki, bütün problemləri bir görüşdə həll etmək olmaz. Lakin prezident Əliyev bildirib ki, sülh müqaviləsinin mətni “artıq hazırdır”. Yəni artıq çox şeylər müzakirə olunub, qərarlar verilib. Baxmayaraq ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh danışıqları açıq mənbələrdən istifadə edilməklə təhlil oluna bilən proses deyil.

— Azərbaycan Ukraynaya hərbi sahədə kömək edəcəkmi?

— Bütün bu müddət ərzində Azərbaycan dolayısı ilə Ukraynaya yardım edib. Azərbaycan postsovet məkanında yeganə ölkədir ki, Baltikyanı ölkələr istisna olmaqla, Ukraynada məktəb tikir, şəhərləri və enerji infrastrukturunu bərpa edir, yanacaqla təmin edir. Bunun hərbi yardıma keçib-keçməyəcəyi Rusiyanın bundan sonrakı addımlarından asılı olacaq. Əgər Moskva hibrid hücumlar həyata keçirib Azərbaycanda separatizmi dirçəltməyə çalışırsa, mən bu ssenarini mümkünsüz hesab etmirəm. Azərbaycan qeyri-dost addımlara cavab verməyə hazırdır.

— Z-bloggerlər “Dağıstanla sərhəddə mümkün toqquşmalardan” bəhs ediblər. Azərbaycan cəmiyyəti bu haqda nə düşünür?

— Azərbaycanın tarixi yaddaşında Rusiya İmperiyası, Sovet İttifaqı və ya Rusiya Federasiyası ilə bağlı müsbət məqamlar çox azdır. Cəmiyyətimiz istəyir ki, Azərbaycana hörmət edilsin, köklü ölkə kimi qəbul edilsin.
Əminəm ki, hökumət Rusiyadan daha da uzaqlaşmaq və Türkiyə ilə münasibətləri gücləndirmək qərarına gəlsə belə, yalnız dəstək və razılıq alacaq.
Separatizmdən istifadə cəhdlərinə gəlincə: Azərbaycanın şimal-qərbində etnik ləzgilər yaşayır. Müxtəlif vaxtlarda Rusiya Azərbaycanla münasibətlərinin kəskinləşməsi zamanı separatizmi qızışdırmaqla bu regionda sabitliyi pozmağa çalışıb. 30 ildən artıqdır ki, bizim bu prosesi başa düşmək və dayandırmaq üçün vaxtımız olub. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycanda 45 etnik qrup sülh şəraitində yaşayır, bu, “relsdən çıxacaq” mövzu deyil. Və “z-bloggerlər”in təhdidləri daha çox “yeddiniz məni tutur” kimidir.

— Bəs Rusiyadakı Azərbaycan diasporuna qarşı repressiya cəhdləri?

— Altı aydan çoxdur ki, Qroznı səmasında Azərbaycan təyyarəsi vurulub, o vaxtdan cəmiyyətdə belə bir fikir formalaşıb ki, Rusiya bundan sonra azərbaycanlılara eyni münasibət göstərməyəcək, ona görə də bu ölkəni tərk etməliyik. Rusiya Federasiyasının Cənubi Qafqazda təsir imkanlarını itirdiyini əsas götürərək hesab edirəm ki, Azərbaycan diasporu da Rusiya Federasiyasında öz təsirini və imkanlarını itirəcək.

— Azərbaycan vurulan təyyarəyə görə Rusiyanı harada məhkəməyə verəcək?

- İş hələ istintaq mərhələsindədir. Qazaxıstanda beynəlxalq təşkilatların iştirakı ilə məsələ həll olunur. Hər şey bu istintaqın nəticələrindən asılı olacaq, o zaman fərqli variantlar ola bilər: Ukrayna vurulan Malayziya “Boeing”i ilə bağlı sənədləri Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə verib. Yəni belə bir presedent var. Amma hesab edirəm ki, bu, Azərbaycan tərəfindən ifrat addım olacaq. Çox güman ki, beynəlxalq arbitraja və ya xüsusi çağırılmış məhkəməyə şikayət veriləcək.
Bakıya raketləri təyyarəyə dəyən Pantsir-S MANPADS-in “başlat” düyməsini basan şəxsin adı artıq məlumdur. Amma Rusiya hələ də istintaqla bağlı sənədləri bizimlə bölüşmür.