Ermənistan-Azərbaycan danışıqlar prosesinin üçölçülü fəzası

Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi üzrə danışıqlar prosesində fasilə davam edir. Tərəflər bu pauzadan müxtəlif üsullarla istifadə edərək, danışıqlar mövqelərini nümayiş etdirməyə, onları gücləndirməyə çalışırlar. Sentyabrın 19-20-dən sonra Azərbaycan ərazidə mövqelərini möhkəmləndirdi, həm də Ermənistan və vasitəçilərə yeni reallığa uyğunlaşmaq üçün vaxt verdi.

Bu gün danışıqlar prosesinin üç ölçüsündə müxtəlif səviyyələrdə prinsipial ziddiyyətlərimiz var:

- danışıqlar məkanı. Hazırkı mərhələdən əvvəl üç yer var idi: Moskva, Brüssel və Vaşinqton. Bir dəfə Tbilisidə Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbərləri ikitərəfli formatda görüşdülər. Amma bu keçən il olub.

Ermənistan rəhbərliyi Moskvaya uçmayacağını bütün ruhu ilə nümayiş etdirir. Dördlüyün Qrenada bəyanatından sonra rəsmi Bakı isə Brüssel formatına doğru soyumağa başladı.

Beləliklə, Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibinin bu gün qeyd etdiyi - Vaşinqton. Lakin Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin ABŞ Dövlət Departamentinin bəyanatına son reaksiyası onu göstərir ki, Vaşinqton açıq-aydın “Qarabağ Azərbaycandır” deməyincə, Amerika vasitəçiliyi də havada asılıb.

Yeni meydan, məsələn, Tbilisi və ya London (!) ehtimalı qalır.

- vasitəçilər - prinsipcə, onlar artıq əvvəlki bəndlərdə qeyd edilmişdir. Ancaq onu da əlavə edək ki, görüşlər yeni meydançada keçirilsə belə, orada heç bir vasitəçi olmayacaq. Azərbaycan vasitəçisiz, ikitərəfli formatın tərəfdarıdır. Azərbaycan prezidentinin köməkçisinin Bakının hələ də sülh müqaviləsi ilə bağlı erməni tərəfinin şərhini gözləməsi barədə bəyanatını məhz belə başa düşmək olar. Yəni e-mail vasitəsilə olsa da, bu, hələ də ikitərəfli bir prosesdir!

- sülh müqaviləsinin mətni. Ən maraqlısı buradadır, çünki ay yarımdan çoxdur ki, erməni tərəfi Azərbaycan tərəfinin şərhlərinə cavab vermir. Belə başa düşülür ki, Ermənistan hətta  bu formatda ikitərəfli əsasda müzakirələri davam etdirmək istəmir və mətnin özünü vasitəçilərin iştirakı ilə müzakirə etmək istəyir.

Deməli, hər üç mövqedə tərəflər və vasitəçilər 19-20 sentyabrdan sonra formalaşan yeni reallıqları qəbul etsələr və siyasi iradə nümayiş etdirsələr, ziddiyyətlər prinsip etibarilə aradan qaldırıla bilər.