Qlobal qarşıdurmalar: Azərbaycan kiminlə və haradadır?

Qlobal güc mərkəzləri getdikcə möhkəmlənir, Vaşinqton və Pekinin simasında əsas mərkəzlər öz müttəfiqlərini “sətirə düzürlər” və çağırışlar aparırlar.

ABŞ artıq Avropada indoktrinasiya həyata keçirib və NATO-nun son sammiti göstərdi ki, Aİ bu çağırışa “Kim dostluq cərgəsində yürüş edir? Bizim pioner heyətimiz!” şüarı ilə cavab verib. İndi növbə ABŞ-ın Sakit okean müttəfiqləridir: Avstraliya, Yaponiya, Cənubi Koreya və s.

Pekin müttəfiqlərini toplayır. Şimali Koreyada Çin, Rusiya və İran xarici işlər nazirlərinin görüşü baş tutacaq. Və bu, “üçlüyün” görüşü deyil, Çinin müttəfiqləri ilə görüşüdür.

Çin Rusiya və İranın strateji məğlubiyyətinə yol verə bilməz. Bununla belə, Çinin hər iki tərəfdaşı münaqişənin qaynar mərhələsindədir və Pekinin köməyinə ehtiyac duyur. Gizli şəkildə yardım göstərmək getdikcə çətinləşir. Rusiya hələ də bir növ gizli şəkildə avadanlıqla təmin oluna bilər, lakin Şimali Koreyadan kadr tələb olunmalı idi. İranla insan qüvvəsinə ehtiyac yoxdur, lakin hava hücumundan müdafiə və hava qüvvələrinə ehtiyac var. İran öz havasına nəzarət etmir.

Bunlar, belə demək mümkünsə, Pekinin həll etməli olduğu qaynar mövzulardır.

Əsas odur ki, Rusiya və İranın sabitliyi təmin olunsun!

Çinin uğur nümayiş etdirən yeganə tərəfdaşı Hindistanı mühasirəyə almış Pakistandır. Bununla belə, Hindistan hələ də regional perimetrdir - Asiya. Burada Hindistanla ziddiyyətlər indiyə qədər təşkilatlar çərçivəsindədir: ŞƏT. Qlobal müstəvidə Hindistan BRİKS çərçivəsində liderlik edir.

Qlobal qarşıdurmanın perimetrlərini nəzərdən keçirək:

- Rusiya-Ukrayna/Avropa və ABŞ... Burada qeyri-müəyyənlik var ki, bu da bir tərəfdən ABŞ-ın diqqətini və resurslarını əlindən alır (artıq Aİ hesabına); digər tərəfdən, Çin münaqişəni dondurmaq və ABŞ-ın bir müddət Avropanın Ukraynanı bərpa etmək və NATO ölkələrinin anbarlarına silah tədarükü ilə bağlı işlərinə ehtiraslıdır.

- İsrail-İran... Burada ABŞ-ın müttəfiqi və ABŞ özləri Çinin tərəfdaşına zərbə endiriblər. İş o yerə çatıb ki, İran hələ də öz havasına nəzarəti təmin edə bilmir. İsrail İrana hava hücumundan müdafiə sistemlərini bərpa etməyə icazə verməyəcək və Çin sistemləri işə düşən kimi ABŞ-ın razılığı ilə İsrail zərbəsi endirəcək. Baxmayaraq ki, bir bəhanə var - İranın nüvə proqramı.

Çin və ABŞ-ı bir neçə cəbhədə çox çətin oyun gözləyir... Çin siyasi, iqtisadi, hərbi və texnoloji resursları toplayıb və Pekin Çindən yardım və dəstək alan tərəfdaşları vasitəsilə Vaşinqtonun resurslarını dağıtmağa çalışır.

Bəs Azərbaycan və Cənubi Qafqaz bu qarşıdurmanın perimetrlərində haradadır?!

Azərbaycan ABŞ (Türkiyə, İsrail) və Çinin (Pakistan, Mərkəzi Asiya ölkələri) müttəfiqlərinin müttəfiqidir.

Çinlə strateji tərəfdaşlıq haqqında sənəd imzalanıb. ABŞ-la yüksək səviyyəli əməkdaşlıq formatını rəsmiləşdirmək mümkündür.

Rusiya və Aİ ilə münasibətlər ziqzaq şəkildə inkişaf edir və uyğunlaşma potensialına malikdir: istər konstruktiv, istərsə də dağıdıcı istiqamətdə. Brüssel və Moskva seçkilərindən asılıdır. Münasibətlərin korlanması zamanı çox həssas xərclər olacaq, lakin qlobal kontekstdə bu, Azərbaycanın müstəqil və suveren dövlət statusunu qoruyub saxlayır. Və bu status ölkəni qarşıdurma məkanına çevrilməkdən qoruyur.

Bu, qlobal səviyyədə strateji tarazlıqdır və bundan qaçmaq mümkün deyil!

Azərbaycan və Cənubi Qafqaz regionu anlayır ki, qarşıdurma xəttindən kənarda qalmaq getdikcə çətinləşir və regionun resurslarını birləşdirmək, bir-biri üçün daha proqnozlaşdırıla bilən olmaq lazımdır. Bu çətin bir yoldur ki, biz birlikdə keçməliyik. Azərbaycanın qurduğu balans effektivlik və davamlılıq nümayiş etdirir. Bu balans bütün region üçün aktualdır.