Trampla görüşdə imzalanacaq sənədlər

ABŞ Prezidenti Donald Trampın təşəbbüsü ilə Ağ Evdə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycanın Prezidenti İlham Əliyevin iştirakı ilə keçiriləcək görüş sülh çərçivə sənədinin imzalanması ilə yekunlaşacaq.

Bu barədə "Reuters" və Alex Raufoglu məlumat yayıb.

Liderlər bir neçə sənəd imzalayacaqlar:

1. Birgə Bəyannamə: Bu, ən mühüm sənəd kimi təsvir edilir. Bu, Ermənistanın baş naziri ilə Azərbaycan Prezidenti arasında ABŞ prezidentinin şahidi olduğu bəyannamədir. Münasibətlərin tam normallaşması üçün lazımi addımları qeyd etməklə, diqqəti müharibənin qarşısını almaqdan fəal sülhün qurulmasına yönəltməklə “sülhə doğru dönməz yol” yaratmaq nəzərdə tutulur.
2. Sülh Sazişinin başlanğıcı: Hər iki ölkənin xarici işlər nazirləri son dörd-beş ay ərzində öz aralarında müzakirə edilmiş sülh sazişini paraf edəcəklər. Bu, onların sazişin şərtlərinə ikitərəfli sadiqliklərini göstərir.
3. ATƏT-in Minsk Qrupundan çıxmaq üçün məktub: Xarici işlər nazirləri həmçinin ATƏT-in Minsk Qrupundan çıxmaq üçün birgə məktub imzalayacaqlar. 1992-ci ildən Rusiya, Fransa və ABŞ-ın həmsədrlik etdiyi bu vasitəçilik formatı münaqişənin qarşısını ala bilməyib və indi həll etməkdən daha çox problemə səbəb kimi qiymətləndirilir.
4. ABŞ-la ikitərəfli memorandumlar: ABŞ Prezidenti Ermənistan-Azərbaycan razılaşmalarından ayrı olaraq hər bir liderlə ikitərəfli görüşlər keçirəcək. ABŞ Ermənistanla münasibətlərini “yenidən başlamaq və ya yüksəltmək” üçün Memorandum imzalayacaq və Azərbaycanla münasibətlərini “başlamaq” üçün başqa bir Memorandum imzalayacaq.

ABŞ rəsmilərinin açıqlamasına görə, sənəddə Cənubi Qafqazda yerləşən və strateji əhəmiyyət daşıyan tranzit dəhlizi (Zəngəzur dəhlizi - red.) üzrə xüsusi inkişaf hüquqlarının ABŞ-a verilməsi də nəzərdə tutulur. Dəhliz “Beynəlxalq Sülh və Rifah üçün Tramp Marşrutu” (Trump Route for International Peace and Prosperity – TRIPP) adlandırılacaq.

Beynəlxalq Sülh və Rifah üçün Tramp marşrutu
- TRİPP ABŞ və Ermənistan Respublikası arasında Ermənistanın cənub hissəsindən keçən marşrutun tikintisi üçün əsas inkişaf və birgə müəssisə müqaviləsidir. Bu marşrut materik Azərbaycandan Naxçıvana  maneəsiz kommersiya əsaslarında gedişini təmin edəcək.
- Əsas fərq ondan ibarətdir ki, bu, hərbi və ya təhlükəsizlik deyil, kommersiya layihəsidir. ABŞ qoşun yerləşdirməsə də, “yüksək səviyyəli operatorlar” ilə kommersiya müqavilələri vasitəsilə marşrutun təhlükəsiz istismarını təmin etmək üçün məsuliyyət daşıyacaq.
- TRIPP adının istifadəsi qəsdəndir və çox vaxt Rusiyanın təsiri ilə əlaqəli siyasi yüklü “dəhliz” dilindən uzaqlaşmaq məqsədi daşıyır. Layihə bütün regionda və Avropaya uzanan elektrik enerjisi, neft, qaz və fiber optik kabel üçün ticarəti və nəqliyyatı təkmilləşdirərək, bütün “Orta Dəhlizi” yenidən qurmaq üçün bir fürsət kimi qurulub.

İmzalanacaq çərçivə sənədi Ermənistan və Azərbaycan arasında “sülhə konkret yol xəritəsi”ni müəyyən etməyi və uzun illərdir mübahisə mövzusu olan tranzit dəhlizi məsələsini həll etməyi hədəfləyir.

Dəhliz çərçivəsində Ermənistan ABŞ-a uzunmüddətli infrastruktur və idarəetmə hüquqları verməyə razılaşıb. ABŞ bu dəhlizi kommersiya əsaslı subpodratçılara icarəyə verəcək.