Türkiyə: Millətin 15 iyul zəfəri

15 iyul 2016-cı il tarixində saat 14:00 radələrində Ordu Aviasiya Komandanlığından bir mayor Milli Kəşfiyyat Təşkilatının (MİT) Yenimahalle şəhərciyinə gedərək çevriliş cəhdi olacağı ilə bağlı xəbərdarlıq etdi.

Xəbərdarlıqdan sonra MİT müşaviri Hakan Fidan Baş Qərargaha getdi. Keçirilən kritik iclasda Quru Aviasiya Komandanlığından 3 helikopterin icazəsiz uçuşlar edəcəyi barədə məlumat alındı. Məlumatın araşdırılması və şübhəlilərin saxlanılması qərara alınıb. Tankların və zirehli texnikanın kazarmadan çıxması qadağan edildi. Hərbi uçuşlar növbəti xəbərdarlığa qədər təxirə salındı.

Çevriliş vaxtını tezləşdirdilər

Həmin gecə Baş Qərargahın qərargahında uniformalı məkrli düşmənlər də baş verənləri izləyirdilər. Komandanlıq Səviyyəsi ətrafında da yüksək səviyyəli çevriliş hazırlayanlar var idi. Fidanın gəlişi ilə çevriliş planının ifşa olunduğu bəlli olduqdan sonra kritik bir qərar verdilər. Çevriliş vaxtını gecə saat 03:00-a keçirdillər.

Hakan Fidan getdikdən sonra çevrilişçilər Baş Qərargah rəisi, ordu generalı Hulusi Akarın otağına basqın ediblər. Çevrilişin başladığını bildirdilər.

Lakin Hulusi Akar bu vəziyyətə sərt reaksiya verib. Qarşısına qoyulan çevriliş bəyannaməsinə imza atmadı. Bundan sonra onun boğazı kəmərlə sıxılaraq saxlanıldı. O, Akıncı bazasına aparıldı. Çevrilişçilər eyni üsulla Baş Qərargah rəisinin müavini Yaşar Güləri də girov götürdülər.

Saat 21:14-də çevriliş cəhdini koordinasiya etmək üçün “Evdə Sülh” adlı WhatsApp qrupu yaradıldı. Qrupdakı yazışmalar fərdi vətəndaşlara yönəldilir. Atəş açmaq əmri verildi: “Əzmək, yandırmaq, güzəştə getmək olmaz”.

Saat 21:23-də bir qrup çevrilişçi hərbçi Kuleli Hərbi Liseyini tərk etdi.

Çevrilişçi əsgərlər saat 21:52-də körpüyə çatdılar. Onlar Avropa tərəfinə gedən yolu hərbi maşınların hərəkəti üçün bağladılar.

Baş nazirdən ilk açıqlama

Hamı nə baş verdiyini soruşurdu. İlk cavabı canlı yayıma qoşulan baş nazir Binəli Yıldırım verdi.

"Açığı, biz qiyam ehtimalını nəzərdən keçiririk. Görünən odur ki, hərbçilərin zənciri olmayan bəzi şəxslərin qanunsuz hərəkəti var. Vətəndaşlarımız və millətim bilməlidir ki, demokratiyaya xələl gətirəcək heç bir fəaliyyətə icazə verilməyəcək".

Həmin dəqiqələrdə İstanbul Polis İdarəsinə gələn telefon zəngində hərbi vəziyyətin elan olunduğu və o  dövrün polis rəisi Mustafa Çalışkan və komandasının təslim olmaları istəndiyi bildirilir.

Ankarada alçaq uçuş

Saat 22:00-da Ankarada döyüş təyyarələri alçaqdan uçmağa başlayıb. Milli Kəşfiyyat Təşkilatı çevrilişçilərin ən mühüm hədəflərindən biri idi. FETÖ pilotları helikopterlərlə MİT-in Ankara Yenimahalle şəhərciyini atəşə tutdu.

İstanbul Atatürk Hava Limanı da sıx idi. Bir qrup çevrilişçi tanklarla hava limanına gələrək Nəzarət Qülləsini zəbt edib. Uçuşların hərəkətini dayandırdı.

Saat 23:00-ı göstərəndə bu dəfə hədəf İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsinin binası oldu. Çevrilişçilər İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsinin binasına basqın edərək onlara müqavimət göstərən mülki şəxslərə atəş açdılar. Çevrilişçilərin silahından açılan güllələrdən 14 nəfər həlak oldu.

TRT-yə basqın

Çevrilişçilərin zəbt etdiyi digər kritik qurum TRT idi. İyulun 16-nın ilk dəqiqələrində pirat bəyannaməsi oxundu. Bunun üzərinə TRT-nin TÜRKSAT vasitəsilə yayımı dayandırıldı.

Eyni zamanda Marmarisdə tətildə olan prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan da Atatürk Hava Limanına doğru hərəkət etdi. Prezident ayrıldıqdan az sonra çevriliş edənləri daşıyan helikopterlər Marmarisdəki otelə basqın etdi. Baş verən qarşıdurmada prezidentin xüsusi təyinatlı polis mühafizəçilərindən bəziləri həlak oldu.

Təyyarələr bomba atdı

Bir müddət sonra onlarla insana ölüm yağdıran təyyarələr çevriliş mərkəzlərindən biri olan Akıncı bazasından havaya qalxıb. Onlar müvafiq olaraq Türkiyə Böyük Millət Məclisini, Gölbaşı Polis Xüsusi Əməliyyat İdarəsini, Ankara Polis İdarəsini və TÜRKSAT-ı bombaladılar. Onlarla mülki şəxs və xüsusi təyinatlı polis həlak oldu.

Çevrilişçilərin hədəfində olan digər ad isə Hərbi Hava Qüvvələri komandanı general Abidin Ünal oldu. Aralarında Ünalın da olduğu 17 general Moda Dəniz Klubunda toyda olarkən həbs edildi.

Prezident çevrilişçilərə meydan oxudu

Gecənin dönüş nöqtəsi prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın bir televiziya proqramına zəng etməsi oldu.

"Millətimizi vilayətlərimizin meydanlarına dəvət edirəm. Mən onları hava limanlarına dəvət edirəm, gəlin bir millət olaraq meydanlara, hava limanlarına toplaşaq və onların o azlıq qrupu öz tankları, topları ilə gəlib oradakı insanlara nə istəyirlərsə etsinlər, mən heç vaxt insanların gücündən böyük güc tanımadım".

Bu çağırış yüz minlərlə insanın çevrilişçilərə müqavimət göstərmək üçün küçə və meydanlara axışmasına səbəb oldu. Həmin müqavimətin ən böyük simvollarından biri də körpülərdə nümayiş etdirilirdi. Çevrilişçilər Boğaziçi körpüsünə gələn mülki şəxslərə uzun lüləli silahlardan atəş açırdı.

Məscidlərdən namaz səsləndi

Dini İşlər Nazirliyi Türkiyədəki bütün məscidlərdə namazların oxunması ilə bağlı göstəriş verdi.

Qazi Məclisi çevrilişçilərə qarşı dik durdu. Ankarada millət vəkilləri TBMM-ə axışdı. Ümumi Yığıncaq zalı açıldı. Bu müqavimətin ardınca gələn çevrilişçilər TBMM-i bombaladılar.

Ömər Halisdemir çevriliş planının gedişatını dəyişdi

Ən diqqətçəkən məqamlardan biri də Əlahiddə Ümumqoşunlar Komandanlığı Qərargahında yaşanırdı. Çevrilişin Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri komandanı seçilən Semih Terzi saat 02:16-da Şırnak Silopidən Baş Qərargahı ələ keçirməyə gəldi. Lakin zabit Ömər Halisdemir Terzini vuraraq çevriliş planının gedişatını dəyişdi.

Dövlət başçısının Marmarisi tərk etdiyini öyrənən çevrilişçilər hərəkətə keçdi. Bomba yüklü F-16-lar prezident Ərdoğanın getdiyi təyyarəni vurmaq üçün havaya qalxdı.

Akıncı bazasında mülki şəxslərə atəş açıldı

Çevrilişçilərin təyyarələri havaya qaldırmasının qarşısını almaq üçün insanlar Akıncı bazasının ətrafına toplaşdı. Baza ətrafına toplaşan kütləyə atəş açıldı, 5 nəfər həlak oldu.

Baş nazir Binəli Yıldırım bütün hərbi təyyarələrə enmək, enməyənlərin isə vurulmasını əmr etdi.

Bu arada xuntanın təyyarələri prezident Ərdoğanı daşıyan ATA təyyarəsini axtarırdı. Xuntanın F-16-ları ATA təyyarəsinin marşrutunu və yerini müəyyən edə bilməmişdi. Prezident saat 03:20-də İstanbul Atatürk Hava Limanına sağ-salamat endi. O, 1 saat sonra mətbuat mənsublarının qarşısına çıxdı.

"Millətin üzərində heç bir güc yoxdur. Bu üsyandır, vətənə xəyanətdir. Bunun üçün ağır qiymət ödəyəcəklər".

Bu zaman hərbi helikopter və alçaqdan uçan F-16 qırıcısı onu sıxışdırırdı.

Səhər saatlarına doğru çevriliş edənlər psixoloji üstünlüklərini itirməyə başladılar. Lakin təhlükə hələ də tam aradan qalxmamışdı. Səhər saat 06.30 radələrində Prezident İqamətgahına bomba atıldı. Boğazda bir TOMA (Kütləvi iğtişaşlara müdaxilə maşını) tank atəşinə məruz qaldı.

Çevrilişçilər xalq ordusuna məxsus tanklar və tüfənglərlə hücuma keçdilər. Halbuki millət Türkiyənin 81 vilayətində demokratiyanı qorumaq üçün meydanlarda idi. Tankların getməsinin qarşısını almaq üçün kazarmanın önü bələdiyyə yük maşınları ilə bağlandı. Eskişeherdən havaya qalxan dost təyyarələr Akıncı Bazasında uçuş zolağını vurdu.

Çevrilişçilər uduzdu, millət qazandı

Səhər saat 08.30 radələrində Jandarm Baş Komandanlığı çevrilişə cəhd edənlərdən təmizləndi. Baş Qərargah rəisi, ordu generalı Hulusi Akar və həbsdə olan yüksək rütbəli komandirlər xilas edildi.

MİT verdiyi açıqlamada “Sistemli əməliyyat başa çatıb, yerində əməliyyata keçdik, 1-2 saata başa çatacaq" deyə bildirdi. Çevrilişi planlaşdıran və həyata keçirən mülki vətəndaşların və əsgərlərin çoxu tutularaq saxlanıldı.

Dövlətə xəyanət etməyə cəhddə günahlandırılan 704 min 554 nəfər cinayət məsuliyyətinə cəlb edildi, 4 min 891 dövlət çevrilişi cəhdi ilə bağlı həbs cəzası verildi.

Məhkəmələrdə 85 keçmiş general və 1116 keçmiş zabit ağırlaşdırılmış ömürlük, 24 keçmiş general və 536 zabit isə ömürlük həbs cəzasına məhkum edildi. Məhkəmənin sonunda 2 min 870 şübhəli bəraət aldı.