Azərbaycan və Ermənistanla bağlı İranın mövqeyi haqqında

Belə görünür ki, İranda bütün strukturlar Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı öz sözünü deyiblər. Bütün bu ifrat bəyanatlar onu göstərir ki, İran Azərbaycanla Ermənistan arasında heç bir sahədə sülhün əldə olunmasında maraqlı deyil. Əks halda, İranın onsuz da zəif olan mövqeyi daha da pisləşəcək...

Bu vəziyyətin səbəbi İranın 35 ildir regionla bağlı siyasətində, region ölkələrinin heç biri ilə strateji əlaqələr yarada bilməməsindədir. Bütün bu “bacarıqlı fars diplomatiyası” elə vəziyyət yaradıb ki, bizim regionda hamı, hətta Ermənistan da İrandan çəkinir...

Bu gün İranın mövqeyi ondan ibarətdir ki, Ermənistan ərazisindən keçən Zəngəzur dəhlizi üçüncü tərəfin, hətta özəl şirkətin nəzarəti altında ola bilməz. Vəziyyətin bütün idiotizmi ondadır ki, rus sərhədçiləri 32 ildir Ermənistan və İran sərhədində dayanıblar və İranla Ermənistan arasında münasibətlərdə problem yaratmayıblar...

Tehran çox gözəl başa düşür ki, Zəngəzur dəhlizi olmadan kommunikasiyaların ümumi maneədən çıxarılması mümkün olmayacaq. Yəni, sülh müqaviləsi imzalansa belə, iqtisadi əlaqələr işə yaramayacaq... Beləliklə, İran Azərbaycanla Türkiyə arasında, Orta Asiya ilə Avropa arasında yeni nəqliyyat dəhlizlərinin yaranmasında maraqlı deyil... İran bu kommunikasiyaları öz üzərinə götürməyə çalışır. 

Amma! İran nə edir?!

İran öz ərazisində kommunikasiyalara tələsmir. Ərazinizdə ünsiyyət qurun və tərəfdaş olun. Belə yox... Bu rəftar mənə bu deyimi xatırladır: pişiyə dedilər ki, p...xun dərmandır, o da p...xunu yığıb üstündə oturdu... Bu, “bacarıqlı fars diplomatiyasının” idiotizmidir.

Tarixin indiki mərhələsində Moskva Zəngəzur dəhlizində onun rolunu tələb edəndə İran Rusiyaya qarşı çıxa bilər. Tehran Rusiyanın Ermənistanda mövqelərinin zəiflədiyini görür. Rusiya Qafanda baş konsulluq aça bilməz, halbuki İranda artıq baş konsulluq fəaliyyət göstərir. İran hətta Ermənistana hərbi ittifaq təklif edir, Rusiyanı bu mövqedən sıxışdırmaq niyyətindədir. Amma Paşinyan rejimi İranla, necə deyərlər, könülsüz davranmağa məcbur olduğundan, İrəvandan anlayış görmür.

İran üçün Ermənistanla münasibətlər də Qərblə, xüsusən Fransa, Aİ və hətta ABŞ-la münasibətlər kontekstində vacibdir. Hindistan mövzusunu da əlavə edirik. Artıq İranda narazı səslər var və onlar qeyd edirlər ki, İran Rusiyanın Ukraynaya hərbi təcavüzünü dəstəklədiyi üçün Qərblə münasibətlərdə əlavə problemlər yaranıb. Qərbin İrana qarşı yeni sanksiyaları bu ideyaların daşıyıcılarının mövqeyini daha da gücləndirir.

İranın yeni hakimiyyət orqanları, prezident Pezeşkian, Xarici İşlər Nazirliyinin yeni rəhbəri indiyə qədər bu istiqamətdə heç bir iş görmür.

İranın Ermənistana münasibətinə Qərbin İranla münasibətləri təsir edəcək. Qərblə münasibətlər yaxşılaşarsa, Ermənistana birgə dəstək mövzusu daha aktual olacaq, əgər münasibətlər pisləşsə, Ermənistana dəstək mövzusu o qədər də aktual olmayacaq;

İran üçün ən təhqiredici o olmalıdır ki, regiondakı proseslərin bütün (!) iştirakçıları İrandan təcrid olunmağa can atsınlar, İrandan əlaltı kimi istifadə etsinlər, рмöz situasiya problemlərini İranın köməyi ilə həll etsinlər və heç bir strateji və uzunmüddətli heç nə yoxdur. Nəticədə İran vəziyyətdən heç nə çıxara bilməyəcək!