Cənubi Qafqaz üzrə “Brüssel Sazişi” və Bakı-Ankara tandemi

Cənubi Qafqaz üzrə “Brüssel Sazişi” və Azərbaycan-Türkiyə tandeminin rolu
 
ABŞ Dövlət katibi, Aİ-nin Ali komissarı və Ermənistanın baş nazirinin iştirakı ilə “Brüssel razılaşması” ərəfəsində Dövlət katibi Blinkenin Azərbaycan Prezidentinə zəng etməsi Qərbin Azərbaycanın regiondakı proseslərlə bağlı mövqeyinə məhəl qoymaması əks-məhsuldar olduğunu gecikmiş anlayışını nümayiş etdirir.
 
Qərbin reaksiyası gecikib və dövlət katibinin “Brüssel razılaşması”nın Azərbaycana qarşı yönəlməməsi ilə bağlı dedikləri inandırıcı deyil. Ermənistan öz qanunvericiliyində Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını aradan qaldırmağa razı deyil, separatçı qurumun öz ərazisindəki nümayəndəliyinin bağlanmasına razı deyil, sərhəd kəndlərinin azad edilməsinə razı deyil... Və belə bir şəraitdə Ermənistana misli görünməmiş dəstək verilir. Azərbaycan ərazisini 25 ildir işğal altında saxlayan, 2020-ci ildən sonra isə Qarabağın Azərbaycana reinteqrasiyasına hər cür mane olmaqla reallıqla barışmaq istəmədiyini nümayiş etdirən ölkəyə Bakıda soyuqqanlı baxmaq olmaz.
 
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Brüssel razılaşması”na diaqnoz qoyaraq Azərbaycanın mövqeyini aydın və birmənalı ifadə edib. Prezident İlham Əliyevin fikrincə, aprelin 5-nə təyin edilmiş ABŞ-Avropa İttifaqı-Ermənistan üçtərəfli görüşünün qeyri-şəffaf hazırlanması, onun qeyri-şəffaf hazırlanması inklüziv xarakter daşıması və Azərbaycanın ədalətli şərhlərinə baxmayaraq, onun təxirə salınmaması Cənubi Qafqazda sülhə və əməkdaşlığa deyil, ayrı-seçkilik xətlərinin yaranmasına və son nəticədə gərginliyə gətirib çıxaracaq.
 
Beləliklə, Qərb birtərəfli, erməni mərkəzli hərəkətləri ilə regionu qeyri-sabitlik və gərginlik uçurumuna sürükləyir.
 
Aydındır ki, aprelin 5-də Ermənistana elan edilən yardımın bütün həcmi açıqlanandan sonra Qərb Ermənistana daha geniş fiziki çıxışı təmin etməyə çalışacaq. Bunu ancaq Ermənistanla Türkiyə arasında sərhədin açılması ilə etmək olar.
 
Əminliklə qeyd etmək olar ki, bu cür təkliflər artıq rəsmi Ankaraya verilir, aprelin 5-dən sonra Ankaraya təzyiqlər daha da artacaq. Qərb artıq 2009-cu ildə Sürix protokollarının tam dəstəyi ilə bu oyunbazlığa əl atmışdı. Lakin Prezident İlham Əliyevin və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Ərdoğanın prinsipial mövqeyi bu prosesə son qoydu. Qərb paralel olaraq baş verməli olan bu prosesləri bir-birindən ayırmağa çalışacaq.
 
Türkiyə ilə sərhədləri bağlamaq və regional layihələrdə Ermənistana məhəl qoymamaq Azərbaycanın işğalçı ölkəyə qarşı tətbiq etdiyi yeganə sanksiyalardır. Və bu sanksiyalar qarşıya qoyulan məqsədlərə çatana qədər davam edəcək.
 
Türkiyə üçün Qərbin təzyiqi altında Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi olmadan Ermənistan-Türkiyə sərhədinin açılmasına razılıq verməkdənsə, Azərbaycanın fikrini nəzərə almaq daha vacibdir. Türkiyə prezidenti dəfələrlə “dünya beşdən böyükdür!” demiş və bütün siyasi həyatını bu ifadəni sübut etməyə həsr etmişdir. 2020-ci ildə Azərbaycan və Türkiyə birlikdə sübut etdilər ki, “dünya beşdən böyükdür!” və xarici təzyiqlərə boyun əyməmək lazımdır. Türkiyə rəhbərliyi isə belə sıx müttəfiqlikdən sonra birdən-birə Azərbaycanın fikrini nəzərə almadan belə bir addım atmağa qərar verəndə dünya başa düşməyəcək...
 
Regionda Qərbin təzyiqləri artır və bu, belə həyasız davranışlara reaksiya verəcək regional qüvvələri hərəkətə gətirir. “Brüssel sazişi” Cənubi Qafqazda sülhün və sabitliyin bərpası üçün bütün səyləri şübhə altına ala bilər. Lakin vəziyyətdən çıxış yolu var, yəni Azərbaycanın ədalətli tələblərini və maraqlarını nəzərə almaqdır. Bunun üçün Qərbin hər cür imkanı var, görək Qərb bu imkanları reallaşdıracaqmı... Azərbaycan və Türkiyənin prinsipial mövqeyi yalnız Qərbin regiondakı təşəbbüslərinin dağıdıcılıqdan konstruktivliyə çevrilməsinə kömək edə bilər.