Çinin Cənubi Qafqazda izi dərinləşir

Erməni diasporunu razı salmaq Qərbin Azərbaycandakı perspektivlərinə  nə qədər baha başa gəldi.

“Asian Times” saytında dərc olunan məqalədə geoiqtisadiyyat üzrə ekspert Robert Katler ŞƏT sammitində Azərbaycan və Çin arasında bağlanmış strateji tərəfdaşlıq sazişinin mənasını xırdalayır.

Onun məqaləsinin tərcüməsini oxuculara təqdim edirik:

Çinin Azərbaycanla daha sıx əlaqələri Avropanın enerji təhlükəsizliyi strategiyasını çətinləşdirərək, Qərbə və Rusiyaya yürüş edir.

Azərbaycan Cənubi Qafqazın mərkəzində Rusiya ilə Yaxın Şərq arasında mühüm enerji dəhlizi və bufer zona rolunu oynayır.

Belə ki, Qazaxıstanın paytaxtı Astanada builki Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının sammitində Azərbaycan və Çin strateji tərəfdaşlığın yaradılmasına dair Birgə Bəyannamə imzalayanda saziş Çinin regiona geoiqtisadi yanaşmasını vurğuladı.

Birgə Bəyannamə uzun, çoxşaxəli sənəd idi. İqtisadi bəndlər əsas sektorlarda, yəni yaşıl enerji, neft və qaz hasilatı, nəqliyyat infrastrukturu və rəqəmsallaşdırma üzrə əməkdaşlıq perspektivlərinə yönəlib. Bəyannamədə Azərbaycanın Çinin 1 trilyon ABŞ dolları dəyərində qlobal infrastruktur quruculuğu proqramı olan “Bir kəmər bir yol” təşəbbüsündəki rolu da vurğulanıb.

Xüsusilə, hər iki tərəf Transxəzər Beynəlxalq Ticarət Yolu (TITR) kimi tanınan Orta Dəhliz vasitəsilə əlaqəni gücləndirmək öhdəliyi götürüb.

Bəyannamənin məzmunu Azərbaycanın müxtəlif qlobal güclərlə münasibətləri balanslaşdırmağa çalışdığı çoxvektorlu diplomatiya siyasətinə uyğundur. Artan Çin sərmayəsi və iqtisadi əməkdaşlığı potensial iqtisadi faydalar Rusiya və Qərbdən asılılığı azaltmaq üçün başqa bir xarici siyasət “vektoru” təklif edir.

Strateji beynəlxalq ticarət dəhlizləri və təchizat zəncirləri üzrə əməkdaşlığa vurğu onu deməyə əsas verir ki, Çin Azərbaycana ən azı potensial olaraq daha geniş Avrasiya iqtisadi strategiyasında əsas oyunçu kimi baxmağa başlayıb. Azərbaycan üçün tərəfdaşlıq diplomatik uğurdur və orta dövlət kimi onun qlobal nüfuzunu artırır.

Azərbaycan Çinin regiondakı strategiyasında

Çinin Cənubi Qafqaza sıçrayışı bir neçə ildir ki, davam edir. Buna baxmayaraq, Azərbaycanla strateji tərəfdaşlıq yaradan Birgə Bəyannamə və Gürcüstanın Anaklia limanının tikintisi üçün Çin konsorsiumunu seçməsi Pekinin diplomatik və geoiqtisadi mühitdə artan profilini vurğulamaq üçün bir araya gəlir.

Bu addımlar Qərbin regionda təsirinin zəiflədiyi bir vaxta təsadüf edir. Avropanın diqqəti daxili çağırışlar və Ukraynada davam edən münaqişə səbəbindən yayındırılıb. Bu arada Birləşmiş Ştatlar daxili məsələlərlə, xüsusən də indiki seçki dövrü ilə məşğuldur.

Bu kontekstdə Azərbaycanın qlobal təchizat zəncirlərində və regional ticarət dəhlizlərində əsas halqa kimi mövqeyi Çinin daha geniş ambisiyaları üçün getdikcə daha əhəmiyyətli olur.