Havada asılı qalan suallar

Türkiyədə baş verən dağıdıcı zəlzələdən sonra zəlzələlər proqnozlaşdırılmadığından cavablarını yaxın gələcəkdə formalaşdırmaq mümkün olmayan çoxsaylı suallar havada qalıb.

Türkiyədə seçkilər

May ayında qeyd olunan vaxtda keçəcəkmi? Məncə, bəli. Bu, hazırkı hakimiyyətin qərarıdır və iqtisadiyyatdakı afterşoklar yalnız yaxın bir-iki ildə artacağından, hakimiyyət reytinqini daha çox itirə bilər. Türkiyə bərpa üçün borc pul götürməli olacaq, lirənin çapı daha da inflyasiyaya səbəb olacaq. Bununla yanaşı, indiki zəlzələ 1999-cu ildə siyasi və iqtisadi böhrana səbəb olan zəlzələ və Ərdoğanın hakimiyyətə gəlməsi ilə əlaqələndirilir. Və o, o zaman ölkəni bərpa edib inkişaf etdirə bildi. Yəni Ərdoğanın bərpa təcrübəsi var.

Bərpada beynəlxalq iştirak və onun xərcləri

Türkiyədə seçkilərə təkcə Türkiyə hazırlaşmır. Ərdoğanın beynəlxalq aləmdəki şərikləri və əleyhdarları həm Ərdoğanın özünü, həm də hələlik açıqlanmayan rəqibini dəstəkləmək üçün pərdə arxasında addımlar atır. Zəlzələdən sonra nə olacaq?! Düşünürəm ki, bu vəziyyət Türkiyənin fəaliyyətini məhdudlaşdıracağından Qərb indiki Türkiyə hökumətini maliyyə cəhətdən dəstəkləməyə tələsməyəcək. Bu kontekstdə Türkiyədə siyasi və iqtisadi böhranın nə qədər dərin olacağı önəmlidir. Ərdoğanın ən ümdə vəzifəsi hakimiyyəti saxlamaq və böhranın dərinləşməsinin qarşısını almaqdır. Bir ay ərzində dəymiş ziyanın miqyası, bərpa müddəti və əsas daxili və xarici aktorların fikirləri aydın olacaq.

Türkiyə məhdud resurslara malik olacaq - bunu etiraf etmək lazımdır. Bununla belə, inkişaf ətaləti var - iqtisadi, texnoloji və siyasi. Beynəlxalq siyasətdə kimin iqtidarda olmasından asılı olmayaraq Türkiyə uzun müddət fəallığını davam etdirəcək. Türkiyə dünyanın o qədər çox yerinə və o qədər dərindən girib ki, artıq çıxmağa layiq deyil və Azərbaycan, NATO ölkələri, Ukrayna, Rusiya, İran, İsrail, Balkan ölkələri, Mərkəzi Asiya, İslam dünyası, Afrika ölkələri də daxil olmaqla, çoxsaylı tərəfdaşların maraqlarına uyğun gəlmir. Türkiyənin xarici siyasəti təkcə hakim güc deyil, həm də ordu, iqtisadiyyat, xalqın fikridir!

Bəs Cənubi Qafqaz?

Türkiyənin bölgəmizdəki rolu Azərbaycanla müttəfiqlik və Gürcüstanla strateji tərəfdaşlıqda formalaşıb və bütün bunlar layihə əsasında formalaşıb, üçtərəfli formatda institutlaşdırılıb.

Və bütün bu illər ərzində Azərbaycan sistemli şəkildə üçtərəfli əməkdaşlığı məzmunla doldurmuş, tərəfdaşlıq şəraitində strateji layihələr həyata keçirmişdir. Türkiyənin gücü müttəfiqlərinin gücündə və qarşılıqlı fəaliyyət sinerjisindədir. Regional proseslərdə Azərbaycan Türkiyənin siyasi lider, türk xalqı və ordusu ilə tam dəstəyə malikdir. Şuşa bəyannaməsindən sonra bu artıq sənədləşdirilib və Türkiyənin bütün əsas siyasi qüvvələri tərəfindən dəstəklənir!!!

Əgər Ermənistanda, İranda və Fransada kiminsə ümidi ola bilər ki, yaxın illərdə Türkiyənin resurslarının məhdudlaşdırılması vəziyyətin dəyişməsinə şərait yarada bilər, Ankara zəlzələdən əvvəl etmədiyi bir işə razı salına bilər, onda məyus olmaq lazım olacaq... Ermənistanda necə deyərlər, “şərqdə də, qərbdə də “iki Bakı” var”. Gələcəkdə də belə olacaq!

Laçın-Xankəndi yolundakı aksiya məntiqi yekunlaşana qədər davam edəcək. Vardanyan layihəsi Moskvada onun təşəbbüskarları tərəfindən yenidən nəzərdən keçirilir. Çünki bu layihə əks effektə - Ermənistanda Qərbin mövqelərinin güclənməsi, Rusiya sülhməramlı kontingentinin Laçın-Xankəndi yolunda müstəsnalığını faktiki itirməsi və Qarabağ erməniləri arasında ümidsizliyin güclənməsinə gətirib çıxardı:.

Nəticələr?

Suallara cavablar tezliklə olmayacaq və daha çox dəyişən faktorlar var, lakin bu, "Yer"də vəziyyətə təsir göstərmir. Və bu nəzərə alınmalıdır!

Yaz yaxınlaşır: son iki ilin ənənəsi qar əriyəndən sonra mövqeləri dəqiqləşdirmək, danışıqlar platformasına təzyiqləri artırmaq, Ermənistanı substantiv danışıqlara inandırmaqdır. Azərbaycanda bu resurslar var. Türkiyədə baş verən zəlzələ bölgədəki vəziyyətə təsir edir, lakin Azərbaycanın subyektivliyi və öz resursları sayəsində gündəliyimizi həyata keçirməyə imkan verir.