Ukraynadakı müharibə kontekstində: Azərbaycan və Ermənistan

Rusiyanın Ukraynanı işğal etmək cəhdi, Qərbin cavab sanksiyaları və qlobal gərginliyin artması Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinə kölgə salır. Rusiya prezidenti ilə Azərbaycan və Rusiya liderləri arasında danışıqlar son bir ay ərzində aparılsa da, Fransa prezidenti Azərbaycan və Ermənistan liderləri ilə yenidən danışıb. Paşinyan martın 9-da Parisə gedir. Onun Moskvaya səfəri aktualdır. Paşinyan bildirib ki, sülh müqaviləsi gündəmdədir. Yəni dinamika var...

Moskvada Azərbaycan Prezidenti Bakının qısamüddətli gözləntilərini dilə gətirib:
 ⁃ Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin qalıqlarının Qarabağdan çıxarılması;
 ⁃ Rabitə həlli.

Ümumi fon:
 ⁃ Rusiya ilə Qərb arasında qarşıdurma Ukraynada müharibəyə çevrildi. Bu şərtlər daxilində Minsk Qrupu çərçivəsində hansısa koordinasiyadan danışmağa ehtiyac yoxdur. Beləliklə, ATƏT artıq yoxdur! Öz-özünə dağıldı...
 ⁃ Ermənistanın indiki şəraitdə Qərblə flört etməsi (demokratiya zirvəsi, frankofoniya) Kremldə daha emosional qarşılanacaq. Ermənistanın Rusiya ilə birlikdə BMT-də səs verməsi, eləcə də KTMT-yə sədrliyi artıq Paşinyanın manevr imkanlarını daraldır. Bu gün Rusiyanın “KTMT-də əlaqələndirici rol” təklifi KTMT ölkələrinin qoşunlarının LDNR ərazisində müharibədən sonrakı nizamlamada istifadə oluna biləcəyini göstərir. 

Ölkələr üçün ən ağrılısı sanksiyaların təsiri olacaq. Rusiyanın Azərbaycan və Ermənistanla ticarəti azalacaq: həm yaşayış məntəqələri ilə bağlı problemlər, həm də Rusiyada alıcılıq qabiliyyətinin azalması.
Enerjinin yüksək qiymətləri Bakı üçün əlverişli şərait yaradır, lakin qlobal inflyasiya risklər yaradır. Ermənistan üçün misin qiyməti qalxır, lakin mədənçıxarma şirkətləri Rusiyadır və investisiya olmadan hasilatı və satışı lazımi səviyyədə saxlamaq çətindir.

Logistika - Ermənistan malların çatdırılmasında və yaşayış məntəqələrində böyük problemlər yaşayacaq. Bakı üçün isə əksinə, ən azı Qərb-Şərq istiqamətində tranzit funksiyasını artırmaq imkanları yaradılır.

Transferlər - həm Azərbaycan, həm də Ermənistan üçün çətin mövzudur. Köçürmələrin həcminə görə Rusiya hər iki ölkədə birinci yerdədir və məbləğ demək olar ki, eynidir. Amma burada qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistan əhalisi üç dəfə azdır, bu isə adambaşına transfertlərin payının daha çox olması deməkdir.

Təkrar ixrac - bu halda Ermənistanın üstünlüyü var: Rusiyada satışına sanksiyalarla icazə verilməyən malları (smartfonlar, ehtiyat hissələri və s.) yenidən satmaq. Vahid gömrük məkanı Ermənistana bunu etməyə imkan verir. Azərbaycanlılar da bunu edə bilərlər. Burada ikinci dərəcəli sanksiyalar riski var.

AB maliyyə paketləri - Aİ-nin Ukraynaya kömək etmək, qaçqınları təmin etmək, planlaşdırılmamış təhlükəsizlik xərclərini qarşılamaq, silah almaq, Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalardan dəymiş ziyanı ödəmək kimi böyük xərcləri (bəlkə də təxminən 250 milyard avro) səbəbindən Aİ Ermənistan və Azərbaycan üçün maliyyə paketlərinə yenidən baxa bilər. Hər milyard sayılır...

Hərbi-texniki əməkdaşlıq - Ermənistan ordusunun yenidən təchiz olunmasını gecikdirməli olacaq, çünki Ukraynadakı müharibə Rusiyanın potensialını tükəndirir, qarşıdurmanın davam etməsi isə öz potensialının daim artırılması zərurətini yaradır. Bəli və Rusiyada hər milyon sayılır...

Qarabağda ermənilərdən asılı olanlar - indiki şəraitdə Qarabağda ermənilərin yaşaması naminə ildə 300 milyon dollar ayrılması Ermənistan üçün dözülməz yükdür.

Diaspordan kömək - Rusiya erməniləri yoxsullaşacaq, Qərb erməniləri də o qədər də səxavətli olmayacaq və parçalanma olacaq.

Beləliklə, Ukraynadakı müharibənin təsirinin ilkin təhlili göstərir ki, proseslər sürətləndirilməlidir. Sülh müqaviləsi, sərhədlər və blokajla bağlı qərarların qəbul edilməməsinin hazırkı vəziyyəti gərginliyin artmasına şərait yarada bilər.
Bundan əlavə, Ermənistana alternativ gəlir mənbələri lazımdır: tranzit, logistikanın sadələşdirilməsi, ödəmə qabiliyyətinə malik bazarların tapılması.