Hikmət Hacıyev "Sülh qazanmaq" gündəliyini təqdim edib

HİKMƏT HACIYEV BRÜSSELDƏ AZƏRBAYCANIN “SÜLH QAZANMAQ” GÜNDƏLİYİNİ TƏQDİM EDİR

Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi və Prezident Administrasiyasının Xarici Siyasət Məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev Brüsseldəki Azərbaycan Respublikasının səfirliyində keçirilən brifinqdə Bakının Avropa İttifaqı ilə əlaqə, enerji və regional təhlükəsizlik sahəsində daha sıx əməkdaşlıq etməsi üçün mövqeyini təqdim edib.

"EU Today" və kiçik bir jurnalist qrupuna verdiyi eksklüziv müsahibədə o, Azərbaycanın hazırkı gündəliyini Cənubi Qafqazda “müharibədə qalib gəlməkdən sülhün qazanılmasına doğru” bir addım kimi təqdim edib.

Onun mesajının əsasını həm Azərbaycanın münaqişədən sonrakı strategiyası, həm də Aİ-nin daha geniş əlaqə məqsədləri ilə birbaşa əlaqələndirdiyi planlaşdırılan Zəngəzur Dəhlizi təşkil edib. Onu Çin, Orta Asiya və Avropa arasında “Orta Dəhliz”in bir hissəsi kimi təsvir edən o, marşrutun “Avrasiya nəqliyyat mənzərəsinə transformativ təsir göstərəcəyini” və Azərbaycanın özünü “bu prosesdə əsas rol oynadığını” gördüyünü söyləyib.

Azərbaycan rəsmilərinin sözlərinə görə, Azərbaycan ərazisindəki dəhlizin tam istifadəyə verildikdən sonra ildə 15 milyon tona qədər yük daşınması gözlənilir və Azərbaycan hissəsində işlər 2026-cı ildə başa çatacaq. Hacıyev bildirib ki, Bakı "Avropa İttifaqını da bu yeni nəqliyyat tərkibinin bir hissəsi kimi görmək istəyir", o cümlədən Aİ-nin Qlobal Qapı təşəbbüsü çərçivəsində.

O, dəhlizi Azərbaycanın "sülh strategiyasının qalibi" adlandırdığı şeyin praktiki komponenti kimi təqdim edib. "Azərbaycan üçün müharibə bitdi və münaqişə bitdi", - deyə o bildirib. "Biz yerdə sülhü möhkəmləndirməliyik və sülhü də uzunmüddətli etməliyik". O, sülhün "yalnız müharibənin olmaması kimi olmamalı", əksinə "rifah və inkişaf" gətirməli və qonşular arasında qarşılıqlı asılılıq yaratmalıdır. Bu kontekstdə o, Ermənistanın şərq-qərb və şimal-cənub əlaqələri genişləndikcə "dalana dirənmiş girişdən" tranzit ölkəyə keçə biləcəyini irəli sürüb.

Hacıyev həmçinin bu yaxınlarda Azərbaycan mülki təyyarəsinin vurulmasından sonra Rusiya ilə münasibətləri də müzakirə edib. O, hadisədən dərhal sonra "müəyyən bir anlaşılmazlıq" və "emosiyalar" olduğunu etiraf etdi, lakin bildirdi ki, Bakının narahatlıqları Düşənbədə keçirilən sonrakı görüşdə müzakirə olunub. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan Moskvadan dörd element tələb edib: rəsmi üzr, tam araşdırma, məsul şəxslər üçün ədalət və kompensasiya. O bildirib ki, "bu məsələlər həll edildikdən sonra anlaşılmazlığın səhifəsini çeviririk və iki ölkə arasında normal qonşuluq münasibətləri davam edir".

Ukraynadakı müharibə ilə bağlı Hacıyev bir daha qeyd edib ki, Azərbaycan hərbi müdaxilə etməyəcək. O deyib: "Öncədən Azərbaycan... bu münaqişənin heç bir hərbi komponentində iştirak etmir və iştirak etməyəcək". Bunun əvəzinə, o, humanitar dəstək və enerji əməkdaşlığını vurğulayıb. 2022-ci ildən bəri Bakı Ukraynaya humanitar yardım, yenidənqurma dəstəyi və müharibədən zərər çəkmiş uşaqlar üçün proqramlar da daxil olmaqla 40 milyon dollardan çox yardım göstərib. O, sosial və psixoloji dəstək üçün Azərbaycanda müntəzəm olaraq qəbul edilən qruplara işarə edərək qeyd edib ki, "Biz Ukrayna uşaqlarının reabilitasiya proqramını davam etdiririk". O, həmçinin Rusiyanın enerji infrastrukturuna hücumlarına baxmayaraq, onun "simvolik qaz" adlandırdığı şeyin Ukraynaya çatdırılmasına da toxunub.

Sanksiyalarla bağlı o, Azərbaycanın Qərbin Rusiyaya qarşı tədbirlərindən yayınmaq üçün istifadə edildiyi barədə təklifləri rədd edib. Hacıyev bildirib ki, Bakı "sanksiyalar məsələsində çox diqqətlidir" və ticarət məlumatlarında 2022-ci ildən sonra Rusiya ilə ticarət dövriyyəsində kəskin artım müşahidə olunmayıb. Əksinə, o, Ermənistanın Rusiya ilə güclü ticarət artımına işarə edərək, bunu yeni sənaye məhsulu deyil, təkrar ixrac kimi xarakterizə edərək, Ermənistanın "Mercedes, Apple və ya Samsung istehsal etmək imkanında olmadığını" qeyd edib.

Avropa ilə enerji əməkdaşlığı digər əsas mövzu olub. AB 2024-cü ildə Cənub Qaz Dəhlizi vasitəsilə təxminən 11,7 milyard kubmetr Azərbaycan qazı idxal edib ki, bu da 2021-ci ildəki 8 milyard kubmetrdən çoxdur və 2022-ci il müqaviləsi infrastruktur və müqavilələr imkan verərsə, həcmin 2027-ci ilə qədər ən azı 16 milyard kubmetrə qədər yüksəldilməsini nəzərdə tutur. Avropa Komissiyası qeyd edir ki, SOCAR hazırda səkkiz Aİ üzv dövləti də daxil olmaqla 12 ölkəyə qaz tədarük edir. Hacıyev bildirib ki, Trans-Adriatik Boru Kəmərinin və əlaqəli infrastrukturun daha da genişləndirilməsi, Avropa tərəfindən "həqiqi maraq" və uzunmüddətli müqavilə öhdəlikləri olarsa mümkün olacaq.

Gələcəyə baxaraq, o, bərpa olunan enerji mənbələrinə xüsusi diqqət yetirib. Azərbaycanın Energetika Nazirliyi ölkənin texniki bərpa olunan enerji potensialını quruda təxminən 135 giqavatt, dənizdə isə əsasən Xəzər dənizində 157 giqavatt olaraq qiymətləndirir. Prezident İlham Əliyev 2030-cu ilə qədər təxminən 6 giqavatt bərpa olunan enerji gücünə - günəş, külək və su elektrik stansiyalarına - nail olmaq hədəfini açıqlayıb və artıq təxminən 10 giqavatt planlaşdırılan layihələri əhatə edən müqavilələr və memorandumlar imzalanıb. Hacıyev bildirib ki, "2030-cu ilə qədər Azərbaycan 6 giqavatt bərpa olunan enerji istehsal etmək gücünə malik olacaq". O, bunun Avropaya ixrac üçün daha çox qazın sərbəst buraxılmasına imkan verəcəyini iddia edib.

O, bu proqnozlaşdırılan gücü Avropanın rəqəmsal və süni intellekt məqsədləri ilə əlaqələndirərək, elektrik təchizatının Aİ daxilində məlumat mərkəzinin böyüməsini məhdudlaşdıracağını iddia edib. "Avropanın yeni tərəfdaşlara ehtiyacı var, onu autsorsinqə verin", - deyə o, Azərbaycanı Orta Asiyadan Avropaya məlumat daşıyan "rəqəmsal İpək Yolu" çərçivəsində gələcək regional mərkəz kimi təqdim edib. Bakı bir neçə ildir ki, nəqliyyat və enerji layihələri ilə yanaşı, fiber-optik təşəbbüsləri və məlumat dəhlizi konsepsiyalarını da təşviq edir. Ölkənin şimal bölgələrində "nisbətən ucuz elektrik enerjisi" və uyğun iqlim şəraiti ilə Hacıyev bildirib ki, Azərbaycanın "qlobal rəqəmsallaşdırma konsepsiyasında yeni məlumat mərkəzinə çevrilmək üçün bütün üstünlükləri və şərtləri var".

İrana toxunan Hacıyev bildirib ki, Bakının nöqteyi-nəzərindən Tehrandakı Azərbaycan səfirliyinə silahlı hücumdan sonra yaranan diplomatik nəticələr artıq aradan qaldırılıb. O qeyd edib ki, hücum edən şəxs İran qanunlarına əsasən məsuliyyətə cəlb edilib və Azərbaycan "bu səhifəni tamamilə dəyişib". O bildirib ki, münasibətlər artıq "normal və sabitdir" və o, Prezident İlham Əliyevlə Prezident Məsud Pezeşkian arasında yaxşı şəxsi kimya adlandırdığı şeyə istinad edib. İran 2025-ci ilin sonuna qədər struktur olaraq tamamlanması planlaşdırılan Araz çayı üzərindəki Ağbənd-Kəlalə avtomobil körpüsü vasitəsilə Bakının daha geniş əlaqə planlarında yer alır. Körpünün tikintisi 2026-cı ilin əvvəlində planlaşdırılır. "Biz İranı qonşu, tərəfdaş kimi görürük və iqtisadi və ticarət əlaqələrini daha da inkişaf etdirməyi səbirsizliklə gözləyirik", - deyə o bildirib.

Hacıyev həmçinin Avropa İttifaqının regiondakı fəaliyyətinə toxunaraq, Avropa Şurasının keçmiş prezidenti Şarl Mişelin Bakı ilə Yerevan arasında oynadığı vasitəçilik rolunu vurğulayıb.

Hacıyev bildirib ki, Azərbaycan enerji təhlükəsizliyi və əlaqə sahəsində Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlığı dərinləşdirməyə hazırdır və Prezident İlham Əliyevin Avropa maliyyə qurumlarının idxalı davam etdirmək və genişləndirmək istədiyi təqdirdə qazla əlaqəli infrastrukturda daha çox çeviklik göstərməsi ilə bağlı ictimai çağırışlarını təkrarlayıb. O, yekun olaraq bildirib ki, Azərbaycan Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyi təmin etmək üçün "yerində çox çalışıb" və "tərəfdaşlarımızın dəstəyinə də ehtiyac duyur" və əlavə edib ki, Brüsseldəki cavab "çox müsbət... yekdil həmrəylik" olub, çünki "əgər sülh uğrunda mübarizə aparırsınızsa, buna normal dəstək olmalıdır".

Müəllif: GARY CARTWRIGHT

Qeri Kartrayt "EU Today" qəzetinin naşiri və redaktorudur. O, Kral Jurnalistlər İnstitutunun üzvü və Avropa Parlamentinin Böyük Britaniya üzvlərinin keçmiş müşaviridir. O, iki kitabın müəllifidir: "Putinin irsi: Rusiya siyasəti və yeni silahlanma yarışı" (2009) və "Axtarılan adam: Muxtar Ablyazovun hekayəsi" (2019)