Mavi qalstuk, “Yaxşi” söhbət və Urumçidən Hakan Fidan mesajı

Şübhəsiz ki, Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidanın Çinə səfəri bütün təfərrüatları ilə mühüm məzmun daşıdı. İqtisadi və gələcək çoxqütblü dünya quruculuğu baxımından Türkiyənin yeni proses üçün düzgün addımlar atmaq niyyətində olduğunu göstərdi. Xüsusilə “Nazir Fidanın BRICS ilə bağlı açıqlaması” diqqət çəkdi.

“Çoxqütblü dünya qaçılmaz olsa da, buna nə qədər hazır olduğunuz da vacibdir. Türkiyə ətrafında baş verən bütün böhranlarda coğrafiyanın diktə etdiyi reallıqlarla hərəkət etmək bacarığını nümayiş etdirib və nümayiş etdirməkdə davam edir. Türkiyənin rasional siyasət anlayışı təkcə özü üçün deyil, həm də bölgədəki bütün maraqlı tərəflər üçün qazanma fürsəti təqdim edir. Təbii ki, qlobal tətbiqetmə bəzən insanları küncə sıxışdıra bilər. Amma Türkiyə çəkindirici gücü və diplomatiya qabiliyyəti ilə milli maraqlara zidd olan əksər məsələləri dəf edə bilir.

“Nazir Fidanın Çinə səfəri bu prizmadan dəyərləndirilməlidir”. Məsələ təkcə ikitərəfli münasibətlər konsepsiyasında deyil, yaxın 100 ilin tələb etdiyi reallıqları müzakirə etmək bacarığındadır. Çin artıq diqqətdən kənarda qalma nöqtəsində deyil. Əksinə, “yeni paradiqmaya görə qiymətləndirilməli olan bir faktdır”. Hakan Fidan bu faktlara əsaslanaraq Türkiyə siyasətini açıqladı. Amma bunu edərkən o, həm də tərəddüd etmədən qədim dövlət təfəkkürünün əksini nümayiş etdirdi.

Səfərin üzərində dayanmalı olduğumuz ən duyğulu və həssas mövzu, şübhəsiz ki, “Uyğur türkləri başlıqlı danışıqlar” oldu. Əvvəla, Pekində keçirilən danışıqlarda “Uyğur türklərinin əsas hüquqları və rifahı” məsələsinin gündəmdə olması özlüyündə uğurlu nəticə olduğunu sübut etdi. Nazir Fidanın uyğur türklərinin problemlərinin həllinin Çin üçün mahiyyət etibarı ilə vacib olduğu fikri Pekində səmimi qarşılanır. Urumçi və Kaşqar bölgələrinə səfərlərin, ictimaiyyətlə səmimi söhbətlərin görüntüləri də xüsusilə Türkiyə üzərindən həyata keçirilməsi istənilən təxribat xarakterli prosesləri sıradan çıxarıb. Qavrayışı alt-üst etdi.

Nazir Fidanın Urumçi və Kaşqar küçələrində göy qalstukunu taxıb görünməsi, qoca bir uyğur türk xala ilə “yaxşı” söhbəti, türk uşaqları ilə “atacasına” söhbəti, görünür, onu da Uyğur türkləri qədər sevindirib. Qədim milli köklərə malik Türkiyə Dövləti bunun hər yerdə gözlənildiyini həm bilir, həm də göstərir. Urumçi küçələrində də məhz belə olub. Fikrimcə, dünya Prezident Ərdoğanın rəhbərliyi altında Türkiyənin profilini ən açıq şəkildə Urumçi və Kaşqar küçələrində “Hakan Fidan fərqi ilə” dəfələrlə təsdiqləyib.